کمبود ماشین‌آلات به عنوان چالش این روزهای صنایع به شمار می‌رود قوانین و تصمیمات یک شبه مسئولان موجب شده مسیر واردات تجهیزات ناهموار و صعب‌العبور باشد از سویی دیگر بومی‌سازی ماشین‌آلات هزینه بالایی به تولیدکننده تحمیل می‌کند به همین دلیل بسیاری از تولید‌کنندگان معتقدند مرغ همسایه غاز است و توجهی به تولیدات داخلی ندارند. این درحالی است که با بومی‌سازی بسیاری از تجهیزات می‌توان از وابستگی به کشورهای دیگر رهایی یابیم و درنهایت شاهد رونق تولید و افزایش تولید ناخالص داخلی باشیم.

تولید‌کنندگان داخلی توانایی بالایی دارند

عبدالحسین غابشی، فعال صنایع معدنی  گفت: متاسفانه مصرف‌کنندگان همیشه فکر می‌کنند که محصولات خارجی بهتر از محصولات ایرانی است. به همین دلیل از تولیدکنندگان داخلی حمایت نمی‌کنند و به دنبال واردات ماشین‌آلات دست دوم خارجی به کشور هستند؛ در صورتی که تولیدکنندگان داخلی از توانایی بالایی برای تولید ماشین‌آلات برخوردارند.

وی در خصوص میزان تقاضا برای ماشین‌آلات و روند تولید آن‌ها، ابراز کرد: خوشبختانه تقاضا برای ماشین‌آلات مورد نیاز در صنعت آلومینیوم وجود دارد. فرآیند تولید ماشین‌آلات صنعتی با تولید محصولات نهایی بسیار متفاوت است زیرا ساخت ماشین‌آلات صنعتی، فرآیندی زمان‌بر بوده و ساخت یک ماشین حداقل به یک بازه زمانی چهار تا ۶ ماهه نیاز دارد. متاسفانه باید گفت که فعالیت در زمینه تولید ماشین‌آلات صنعتی بسیار دشوار است زیرا تولیدکنندگان زمانی که قراردادی را منعقد می‌کنند، به دلیل فرآیند طولانی تولید با افزایش نرخ مواد اولیه و تورم مواجه می‌شوند.  این موضوع باعث می‌شود تا میزان سودی که قرار است نصیب تولیدکننده شود به شدت کاهش یابد و یا حتی تولیدکننده متضرر شود؛ با این شرایط اقتصادی، تولید ماشین‌آلات صنعتی مقرون به صرفه نیست. اگر تولیدکنندگان در ابتدا به مشتریان نرخ بالایی را اعلام کنند و تمام موارد همچون افزایش نرخ مواد اولیه و نوسانات نرخ دلار را در تعیین نرخ لحاظ کنند، مشتریان حاضر به خرید ماشین‌آلات نیستند؛ اگر تولیدکننده این موارد را در تعیین نرخ لحاظ نکند، در زمان تحویل محصول به مشتری، متضرر می‌شود.

تفکرات غلط

وی در رابطه مشکلات دیگری که ماشین‌سازان با آن مواجه هستند، عنوان کرد: در کنار چالش تعیین قیمت، کمبود نیروی متخصص و افزایش هزینه‌های جانبی تولید چالش‌های دیگری هستند که فعالان این حوزه با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. به دلیل اینکه ما قطعاتی را برای انجام امور خدماتی همچون لیزر، برش و خم‌کاری به کارگاه‌های دیگر ارسال می‌کنیم، طی دو سال اخیر به سبب افزایش دستمزد‌ها با افزایش هزینه‌های جانبی روبه‌رو بوده‌ایم. حتی در برخی موارد ۵۰ درصد ارزش یک قطعه را به عنوان هزینه دستمزد برای تعمیر یا تعویض پرداخت کرده‌ایم. در کنار این چالش‌ها، مشتریان هم از تولیدکنندگان داخلی، انتظارات فراوانی همچون تحویل سریع، نرخ پایین و کیفیت بالای ماشین‌آلات را دارند. به عنوان مثال یکی از مشتریان برای ساخت کوره از ما استعلام گرفت، زمان تحویل، نصب و راه‌اندازی ۶ ماه و نرخ آن ۱۵۰ هزار دلار اعلام شد اما این مشتری برای خرید کوره به تولیدکنندگان کشور ترکیه مراجعه کرد؛ جالب اینجاست که مدت زمان طراحی کوره از سوی تولیدکنندگان ترک، 2 سال و زمان نهایی تحویل 3 سال با نرخ ۹۰۰هزار دلار اعلام شد.

غابشی در همین راستا ادامه داد: متاسفانه تفکر غلطی در بین مشتریان شکل گرفته است که ماشین‌آلات دست دوم خارجی بهتر از ماشین‌آلات جدید ایرانی است اما در واقع این چنین نیست و تولیدکنندگان داخلی توانایی تولید ماشین‌آلات باکیفیتی را دارند. به عنوان مثال کوره‌هایی که در کشور ایتالیا مورد استفاده قرار گرفته‌اند و دیگر کارایی لازم را ندارند، وارد کشور شده و دوباره از آنها استفاده می‌شود؛ این در حالی است که ما می‌توانیم با همان نرخ کوره‌های جدیدی را بسازیم. همچنین تولید ماشین‌آلات صنعتی نیازمند تعداد زیادی نیروی ماهر است. به عنوان مثال برای تولید دو دستگاه کوره، ۱۵ نفر نیروی انسانی متخصص همچون تراشکار، جوشکار و... باید مشغول به کار باشند؛ اگر ماشین‌سازی قصد توسعه فعالیت‌های خود را داشته باشد، باید به همان نسبت نیروی کار ماهر استخدام کند، در صورتی که در زمینه تولید محصولات آلومینیومی، به نیروی بالا و متخصص نیاز نیست.

کار هست اما نیروی کار نیست

وی در رابطه با کمبود نیروی انسانی متخصص، اظهار کرد: با وجود اینکه این صنعت نیازمند نیروی کار متخصص است، هم‌اکنون با کمبود نیروی انسانی ماهر مواجه هستیم و افراد بسیار کمی در زمینه تراشکاری، جوشکاری و یا برشکاری مهارت کافی را دارند. در گذشته آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای، از محبوبیت بالایی برخوردار بودند اما درحال‌حاضر تمایل افراد به تحصیلات در رشته‌های فنی کاهش یافته و تحصیل در دانشگاه‌هایی حتی با سطح علمی پایین رواج پیدا کرده است. در یک برهه زمانی به دلیل شرایط حاکم بر جامعه، بسیاری از خانواده‌ها، فرزندان خود را تشویق به تحصیل در دانشگاه‌ها کردند.

همین موضوع باعث شد تا هم‌اکنون با تعداد زیادی از افراد تحصیل کرده مواجه شویم که شغلی برای آنها وجود ندارد و در مقابل، کمبود نیروی انسانی متخصص در رشته‌های فنی داشته باشیم. این مسئله سبب شده تا اکنون شاهد افزایش مهاجرت اتباع خارجی به ایران و فعالیت آنها در کشور باشیم.

این فعال صنایع معدنی در خصوص تامین مواد اولیه و قطعات مورد نیاز، تصریح کرد: زمانی که قصد ساخت ماشین‌آلات و کورهایی را بر اساس نقشه‌ و طراحی‌های داخلی و یا خود مجموعه داریم، با چالشی مواجه نیستیم اما زمانی که مشتریان نقشه‌هایی از کشور‌های اروپایی خریداری کرده و به ما ارائه می‌کنند، به دلیل طراحی خاص قطعات، برای تهیه آنها دچار مشکل می‌شویم. البته تاکنون توانسته‌ایم با معادل‌سازی این قطعات در داخل، آنها را تولید کرده و مشکل را برطرف کنیم.

نتیجه اعتماد

غابشی به مقایسه تکنولوژی مورد استفاده در داخل و سایر کشور‌ها برای تولید محصولات پرداخت و گفت: بسیاری از این تجهیزات را ما برای نخستین‌بار در ایران طراحی کرده‌ایم اما به جرات می‌توان گفت که این ماشین‌آلات، به لحاظ فنی توانایی رقابت با محصولات خارجی را دارند. البته در زمینه تجهیزات کنترلی، متاسفانه نتوانستیم فعالیت‌های خود را گسترش دهیم زیرا این تجهیزات نرخ بالایی داشته و باعث افزایش نرخ محصول نهایی می‌شدند، به همین دلیل مشتریان داخلی توانایی و تمایلی به خرید آنها نداشتند. مجموعه آذر آهنگام البرز این توانایی را دارد که نمونه خارجی یک قطعه را با کیفیت بالاتری بومی‌سازی کند؛ به عنوان مثال توانستیم فیلتر آب صابون مورد استفاده در دستگاه نورد را که یکی از مشتریان مدل دست دوم آلمانی آن را به ما تحویل داد، با کیفیت بهتری تولید کنیم. زمانی که شمش مس از دستگاه نورد عبور می‌کند، برای خنک کردن غلتک‌ها، از آب صابون استفاده می‌کنند اما به دلیل اینکه آب صابون نرخ بالایی دارد، باید دوباره مورد استفاده قرار بگیرد؛ قبل از استفاده مجدد، آب صابون فیلتر شده تا عاری از هرگونه آلودگی و ذرات مس باشد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: این مجموعه طرح‌های توسعه‌ای برای گسترش فعالیت‌های خود در نظر داشت و توانست تا حدودی آنها را به سرانجام برساند اما وجود مشکلاتی در مسیر تولید مانع از برداشتن گام‌هایی بلند در این زمینه شد. آینده صنعت آلومینیوم به دلیل اینکه میزان تقاضا برای محصولات روند صعودی دارد، بسیار روشن است و امکان ورود سرمایه‌گذاران جدید به این عرصه وجود دارد اما در خصوص صنعت ماشین‌‌سازی شرایط متفاوت است و آینده روشنی در انتظار آن نیست.  تولیدکنندگانی که در صنعت ماشین‌سازی فعال هستند، در وضعیت بقا به سر می‌برند و امکان توسعه فعالیت‌ها و مطرح کردن برند خود در بازار‌های جهانی را ندارند. البته ماشین‌سازی در صنایع نفت و پتروشیمی مقرون به صرفه‌تر بوده و امکان صادرات ماشین‌آلات به کشور‌های اطراف، به دلیل وجود منابع نفتی فراوان وجود دارد اما در زمینه ماشین‌آلاتی که در صنایع فلزی مورد استفاده قرار می‌گیرند، به دلیل اینکه میزان تولید محصولات نهایی پایین است، تقاضا برای ماشین‌آلات هم محدود است.

منبع:فلزات آنلاین