رشد قابل‌توجه بهای آهن‌اسفنجی در ماه‌های پایانی سال گذشته مانع ریزش نرخ فولاد در کشور همپای افت بهای این محصول در بازار جهانی شد. بااین‌وجود، در هفته‌های اخیر و به‌دنبال کاهش بهای آهن‌اسفنجی در بورس کالا، نرخ فولاد و محصولات فولادی متناسب با این محصول کاهش نداشته است. گویی داستان تکراری گرانی و سپس تثبیت قیمت‌ها در اوج، این‌بار برای فولاد تکرار شده است. نسبت بهای فروش آهن‌اسفنجی به شمش فولاد در بورس کالا در فروردین ۱۴۰۱ برابر ۶۷.۴ درصد گزارش شد. این نسبت در فروردین امسال به ۵۸.۶ درصد کاهش یافت. باتوجه به نرخ فروش آهن‌اسفنجی در بورس کالا، این افت حکایت از نرخ بالای فولاد در فروردین امسال در مقایسه با سال گذشته دارد. بیشترین نسبت بهای فروش آهن‌اسفنجی به شمش در دی‌ سال گذشته ثبت شد. در این بازه زمانی، نرخ آهن‌اسفنجی به ۷۸.۴ درصد شمش رسید. این افزایش به‌دلیل بروز محدودیت در تامین گاز واحدهای احیا مستقیم و افت قابل‌توجه تولید و به‌دنبال آن عرضه آهن‌اسفنجی حاصل شد، اما با پایان یافتن ماه‌های سرد سال و اعمال نظارت از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت، شاهد کاهش قابل‌توجه محصول احیا در هفته‌های اخیر بوده‌ایم، هرچند انتظار می‌رود، این افت قیمتی در سایر حلقه‌های زنجیره فولاد نیز استمرار پیدا کند.

ضرورت اصلاح بیشتر قیمت‌ها

صنعت فولاد ایران با تکیه بر ذخایر معدنی و انرژی گاز احداث شده‌اند، بر همین اساس نیز محدودیت در تامین گاز واحدهای احیا مستقیم در عمل روند فعالیت در این زنجیره را متاثر می‌کند. به‌دنبال بروز محدودیت گاز در ماه‌های سرد سال ۱۴۰۱، از میزان تولید آهن‌اسفنجی به‌شدت کاسته و روند رو به رشد بهای این محصول به چالشی جدی و مستمر برای فعالان زنجیره فولاد بدل شد. با افزایش دما و کاهش نیاز کشور به گاز به‌ویژه در بخش خانگی، این مشکل مرتفع شد، تا جایی که در هفته‌های اخیر شاهد ریزش مداوم بهای آهن‌اسفنجی در معاملات بورس کالا بوده‌ایم. به‌بیانی دیگر، با افزایش سطح عرضه آهن‌اسفنجی و کاهش رقابت برای خرید این محصول، در عمل قیمت‌ها به سطح نرمال بازگشته است. در این میان، وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز با نظارت حداکثری بر تقاضا، سهم بسزایی در تعادل‌بخشی به بازار ایفا کرده است. تا جایی که بهای فروش این محصول در هفته جاری به کمترین سطح در ۴ ماهه اخیر رسید. همزمان شاهد افت بهای شمش و محصولات فولادی نیز بودیم، بااین‌وجود باید اعتراف کرد که شیب ریزش بهای شمش و محصولات فولادی به‌مراتب کندتر از آهن‌اسفنجی است.

در همین حال، باید تاکید کرد که فعالان صنعت فولاد که در طول ماه‌های گذشته نسبت به رشد بهای آهن‌اسفنجی گلایه‌مند بودند و آن را تنها عامل روند رو به رشد بهای شمش و به‌دنبال آن محصولات فولادی عنوان می‌کردند. افزایش نرخ آهن‌اسفنجی در نیمه دوم سال گذشته حتی مانع ریزش بهای فولاد در ایران هم‌پای افت نرخ این محصول در بازار جهانی شد. تا جایی که در مواردی فولاد و محصولات فولادی در بورس کالا با بهایی به‌مراتب بالاتر از نرخ جهانی به فروش رفتند، اما اکنون به‌دنبال ریزش نرخ آهن‌اسفنجی، تولیدکنندگان شمش و محصولات فولادی مخالف اصلاح نرخ متناسب با ریزش بهای ماده اصلی اولیه تولید خود (یعنی آهن‌اسفنجی) هستند. بدون تردید انتظارات تورمی حاکم بر بازار و رغبت برای خرید شمش یا محصولات فولادی در همین سطوح قیمتی، مانع اصلاح جدی نرخ است، اما باید تاکید کرد که در چنین شرایطی سود حاصل از اصلاح بهای مواد اولیه به جیب تولیدکنندگان به‌ویژه در حلقه‌های میانی زنجیره خواهد رفت.قیمت بالای فولاد و افت قابل‌توجه بهای آهن‌اسفنجی، در قالب سود صنایع فولادی شناسایی می‌شود. این در حالی است که انتظار می‌رود با اصلاح بهای آهن‌اسفنجی شاهد اصلاح قیمت‌ها در سایر حلقه‌های بالادستی و پایین‌دستی این زنجیره از جمله کنسانتره، گندله، میلگرد و.... نیز باشیم و در نهایت مردم از این اصلاح قیمتی منتفع شوند.

تحمیل فشار برای ارزانی فولاد، نتیجه‌بخش نیست

ابوذر انصاری، کارشناس بازار کالایی در گفت‌وگو با «روزگارمعدن» اظهار کرد: در ماه‌ها و هفته‌های پایانی سال گذشته رکوردهای قیمتی جدیدی از آهن‌اسفنجی و شمش فولاد در رینگ داخلی بورس‌ کالا ثبت شد، اما بررسی روند معاملات محصولات یادشده در بورس کالا حکایت از کاهشی‌ شدن روند دادوستد در این بستر معاملاتی دارد. وی در تشریح دلایل رشد نرخ آهن‌اسفنجی و فولاد در ماه‌های پایانی سال گذشته گفت: در ماه‌های سرد سال محدودیت گاز صنایع موجب کاهش عرضه آهن‌اسفنجی و در نتیجه کاهش حجم معاملات، افزایش نرخ پایانی میانگین موزون و افزایش رقابت در بورس کالا شد، در نتیجه قیمت‌ها به‌طرز چشمگیری رشد کرد. در ادامه، تولیدکنندگان فولاد نیز به‌دلیل کمبود گاز در کشور ناچار به کاهش تولید شدند.

انصاری گفت: در واقع ریسک‌هایی همچون محدودیت برق در فصول گرم سال و محدودیت گاز صنایع در ماه‌های سرد، عملکرد صنایع را تحت‌تاثیر منفی قرار می‌دهد. بااین‌وجود، تنظیم بازار و مدیریت این ریسک‌ها از توان وزارت صنعت، معدن و تجارت، خارج است. این کارشناس بازار کالایی در ادامه بااشاره به روند کاهشی بهای آن اسفنجی و به‌دنبال آن فولاد در هفته‌های اخیر و در تشریح دلایل آن گفت: اتصال گاز طبیعی واحدهای آهن‌اسفنجی و افزایش تولید و عرضه هفتگی این محصول در بورس کالا مهم‌ترین علت روند کاهشی نرخ است.

در ادامه، شرط جدید خرید مواد اولیه از بورس کالا مبنی بر آنکه خریداران موظف هستند که محصول تولیدی خود را در بورس کالا عرضه کنند و همچنین اعمال ضریب شفافیت ۹۰ درصد ۳ ماهه، از دیگر دلایل روند ریزشی بهای آهن‌اسفنجی در بورس کالا بوده است. علاوه بر تمام موارد یادشده، حذف دلار از قیمت‌گذاری زنجیره فولاد و اصلاح سقف رشد نرخ پایه هفتگی بورس کالا به یک درصد را می‌توان از دیگر دلایل اصلاح قیمتی این محصول عنوان کرد. انصاری تعامل میان وزارت صنعت، معدن و تجارت با شرکت‌های بزرگ زنجیره فولاد در راستای ارائه تخفیف نرخ پایه را از دیگر دلایل روند ریزشی نرخ آهن‌اسفنجی در هفته‌های اخیر عنوان کرد. در همین حال، تفکیک تالار صادراتی از داخلی و اعمال مقررات خاص در راستای حمایت از مصرف‌کننده داخلی و هماهنگی با گمرک برای جلوگیری از صادرات کالاهایی که به‌منظور مصرف داخلی خریداری شده‌اند نیز، در بهبود شرایط موثر بوده است. این کارشناس بازار کالایی گفت: بااین‌وجود، شاید نتوان منتظر افت بیشتر بهای فولاد و محصولات فولادی باشیم، به‌ویژه آنکه حفظ تناسب قیمتی در زنجیره فولاد کشور ضروری و عامل تداوم سودآوری منطقی در حلقه‌های مختلف این صنعت است.

وی افزود: رشد نرخ آهن‌اسفنجی به‌دلیل محدودیت در تامین گاز به‌مراتب بیشتر از فولاد بود، در نتیجه اکنون انتظار می‌رود که فولاد و محصولات فولادی، افت نرخ بیشتری را تجربه کند. این کارشناس بازار کالایی گفت: بدون تردید تحمیل فشار برای کاهش بیشتر نرخ فولاد نتیجه‌بخش نخواهد بود. علاوه بر این، نمی‌توان و نباید منکر شرایط اقتصادی کشور شد. در واقع در کشور ما تورم و انتظارات تورمی، فاکتور اصلی و موثر بر بهای محصولات مختلف هستند. باتوجه به شرایط اقتصادی کشور، تداوم روند صعودی قیمت‌ها جای تعجب ندارد.

فولاد ارزان نمی‌شود

رضا شهرستانی، فعال صنعت فولاد در گفت‌وگو با «روزگارمعدن» و در پاسخ به سوالی مبنی بر احتمال افت بهای شمش فولاد باتوجه به روند نزولی نرخ آهن‌اسفنجی در معاملات بورس کالا اظهار کرد: محدودیت در تامین انرژی واحدهای احیا و پیشی گرفتن قابل‌توجه تقاضا بر عرضه زمینه رشد قابل‌توجه بهای آهن‌اسفنجی را در نیمه دوم سال ۱۴۰۱ فراهم کرد. روند رو به رشد بهای آهن‌اسفنجی به‌عنوان ماده اولیه تولید شمش فولاد به‌قدری بود که هزینه تمام‌شده تولید شمش فولاد به‌شدت افزایش یافت و بسیاری از واحدها در مرحله زیان قرار گرفتند.

وی افزود: به‌دنبال اتمام فصل سرما و رفع محدودیت در تامین گاز صنایع فولادی، نرخ آهن‌اسفنجی به محدوده‌ای قابل‌قبول و منطقی بازگشت. بااین‌وجود، نباید منتظر کاهش قابل‌توجه بهای شمش فولاد در رینگ معاملاتی بورس کالا باشیم، به‌ویژه آنکه هزینه تولید این محصول در مقایسه با سال گذشته و بهای سایر نهاده‌های تولید فولاد از جمله فروآلیاژها و.... به‌شدت افزایش یافته است.

این فعال صنعت فولاد تاکید کرد: تجربه حکایت از آن دارد که ارزان‌فروشی شمش فولاد در نهایت به فروش ارزان محصولات فولادی به مردم منجر نخواهد شد. کنترل یا سرکوب نرخ شمش نه‌تنها نتیجه‌بخش نیست، بلکه زمینه‌ساز بروز رانت، فساد و سودجویی برای عده‌ای خاص و صاحب نفوذ خواهد بود.

انتظارات تورمی، مانع ریزش بیشتر قیمت‌ها

محمد اعتباری، فعال بازار فولاد در گفت‌وگو با «روزگارمعدن» اظهار کرد: به‌دنبال کاهش بهای آهن‌اسفنجی در معاملات بورس کالا، بهای شمش فولاد و به‌دنبال آن مقاطع طویل فولادی از جمله میلگرد و تیرآهن نیز کاهش یافته است. بااین‌وجود، نباید منتظر کاهش بیشتر بهای این محصولات باشیم. بازگشت نرخ فولاد و محصولات فولادی به بهای فروش آن در سال گذشته ممکن نیست.

این فعال بازار فولاد، افزایش هزینه تولید اعم از رشد دستمزد، افزایش نرخ حمل‌ونقل، افزایش بهای سایر نهاده‌های تولید و.... را مهم‌ترین عامل بازدارنده کاهش نرخ تا محدوده سال گذشته عنوان کرد و افزود: تورم نیز مانعی جدی در مسیر افت حداکثری بهای فولاد و محصولات فولادی خواهد بود.

اعتباری گفت: بازگشت قیمت‌ها به سطح قبلی در کشور ما در عمل معنی و مفهوم ندارد، چرا که انتظارات تورمی مانع آن خواهد شد. علاوه‌براین، به‌دنبال افت مداوم ارزش بهای پول ملی در سال‌های اخیر و نبود دورنمای روشن از آینده و بهبود شرایط اقتصادی، بخش بزرگی از سرمایه‌های مردم جذب بازارهای غیرمولد و پس از آن بازارهای کالایی شده است. فولاد و محصولات فولادی نیز به محلی برای جذب این سرمایه‌های سرگردان بدل شده‌اند، در چنین شرایطی امکان تعدیل قیمت‌ها وجود ندارد.

این فعال بازار فولاد تاکید کرد: تورم حاکم بر اقتصاد ما، روند تولید شرکت‌های فولادی را هم تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. در چنین شرایطی، فروش میلگرد با بهای کمتر از ۲۰هزار تومان به‌ازای هر کیلوگرم در موقعیت کنونی، به‌منزله تحمیل خسارت به فولادسازان است، بنابراین تا زمانی که شرایط اقتصادی کشور اصلاح نشود، نباید به کاهش جدی قیمت‌ها امید چندانی داشت.

سخن پایانی

در ماه‌های پایانی سال گذشته، شاهد افت بهای فولاد و محصولات فولادی در بازار جهانی بودیم، اما در موارد متعددی همین محصولات در بورس کالای ایران، حتی با نرخ بالاتر از نرخ‌های جهانی به‌فروش رفتند. فعالان صنعت فولاد، رشد قابل‌توجه بهای آهن‌اسفنجی را عامل اصلی گرانی فولاد عنوان می‌کردند، اما در حال‌ حاضر که بهای آهن‌اسفنجی سقوط شدید قیمتی را تجربه کرده، شیب افت بهای شمش و محصولات فولادی، به‌مراتب کمتر از آهن‌اسفنجی گزارش می‌شود. در این میان، نسبت میان نرخ آهن‌اسفنجی به شمش فولادی، هر روز کمتر می‌شود. بدین‌ترتیب سود حاصل از افت بهای آهن‌اسفنجی به جیب فولادسازان می‌رود، البته فعالان صنعت فولاد کشور رشد تورم، افزایش هزینه دستمزد و همچنین رشد بهای سایر نهاده‌های تولید را مانع اصلاح قیمت‌ها عنوان می‌کنند، گویی همواره چراغ رشد نرخ فولاد سبز است.