با وجود اهمیت بالای این حوزه ولی گویا مسئولان بالادستی در قوانین خود شرایط خاص هر استان را در نظر نمی‌گیرند و مصوبات آنها باری بر دوش معدن‌دارانی مانند استان خراسان جنوبی که از تمام مراکز دور هستند، وارد می‌کند. از جمله هزینه‌های سربار بر معادن علاوه بر تورم می‌توان به حقوق دولتی، مالیات بر ارزش افزوده و عملکرد، کاهش سهمیه سوخت، افزایش هزینه حمل‌ونقل و موارد دیگر اشاره کرد. در همین راستا در این گزارش سخنان برخی از معدن داران و درخواست‌های آنها را در بخش هزینه‌های سربار، مورد بررسی قرار داده‌ایم.

بی عدالتی بین استان‌ها با مصوبات کشوری
علیرضا حیدری یکی از معدن‌داران استان خراسان جنوبی در این‌باره به بازار گفت: به دلیل دوری از تمام مراکز فروش و هزینه‌های بالای حمل‌ونقل و تورم مشکلات زیادی داریم اما دولت نیز تدبیری برای تسهیل و کمک به ما ندارد. وی تصریح کرد: حقوق دولتی یکی از این بی‌عدالتی‌ها است چراکه یک معدن در نطنز هم باید همان مبلغی را پرداخت کند و ما در دور افتاده‌ترین منطقه مرزی هم باید همان مبلغ را بپردازیم. به گفته وی هر چند به دلیل تورم و افزایش هزینه‌ها این مبلغ در بین آنها گم می‌شود ولی وزارتخانه برای کاهش مشکلات معدن داران به ویژه در مناطق مرزی باید یک امتیازات خاصی قائل شود. حیدری یکی دیگر از هزینه‌های سربار را مالیات ارزش‌افزوده دانست و عنوان کرد: در گذشته براساس پروانه بهره‌برداری مبلغی دریافت می‌کردند و به دلیل اینکه برداشت واقعی با پروانه تفاوت داشت با مشکلات هزینه‌ای روبه‌رو شده بودیم. این معدن‌دار افزود: سازمان صمت طی رایزنی برای کاهش فشار بر معادن استان اعلام کرد از این پس خود سازمان برداشت واقعی را به امور مالیاتی اطلاع می‌دهد ولی اکنون امور مالیات این را قبول ندارد و از باربری اطلاعات را می‌گیرد. به گفته وی در باربری به راحتی با یک کد ملی به نام افراد مختلف بار زده می‌شود و به همین دلیل مشکلاتی ایجاده شده و نیاز است که سازمان مالیاتی به متولی معادن توجه کند.

مشکلات رکود بازار و تعطیلی معادن

وی اظهار کرد: یکی دیگر از مشکلات جمع‌آوری کارت سوخت است که معادن به دلیل دور بودن از مناطق شهری به رفت‌وآمد زیادی نیاز دارد و به ما فقط ۱۵۰ لیتر بنزین داده‌اند در حالی که ۷۰۰ تا ۸۰۰ لیتر نیاز داریم. حیدری تصریح کرد: ما چندین ساعت به دنبال کارت سوخت به چندین برابر نرخ هستیم و از دولت درخواست داریم با مبلغ آزاد برای معادن‌داران کارت سوخت در نظر بگیرند.‌
این معدن‌دار گفت: سهمیه گازوئیل معادن نیز کاهش پیدا کرده که باز هم مجبور به خرید آزاد این نوع سوخت هستند. وی تأکید کرد: از آنجایی که به دلیل مشکلات دلاری صادرات هم به مشکل خورده و فروش داخل کشور نیز با رکود مواجه شده است، این روند نبود حمایت هم از معادن خراسان جنوبی ادامه دار باشد با تعطیلی آنها مواجه خواهیم بود.

اجرای سخت‌گیرانه قوانین

داریوش افتخاری از دیگر معدن داران استان خراسان جنوبی هم درباره حقوق دولتی از معادن اظهار کرد: باوجود تمام اعتراضات هیچ گونه ترتیب اثری داده نشده است. وی تصریح کرد: به دلیل افزایش تورم، دریافت حقوق دولتی که درصدی از فروش است حتی بخشی که مربوط به هزینه‌ها را هم با خود می‌برد و این موضوع باعث تعطیلی معادن خواهد شد. به گفته وی این در حالی است که دولت به دلیل افزایش هزینه‌ها لازم است که در بخش‌هایی که مربوط به خود آنها است که کمکی کنند ولی باری دیگر بر روی دوش معدن دار گذاشته‌اند که برای استانی مانند خراسان جنوبی نابودی را به ارمغان خواهد آورد. افتخاری با بیان اینکه هزینه‌های سربار در خراسان جنوبی زیاد است، گفت: به مزایده گذاشتن محدوده‌های معدنی که یک فرد نتوانسته کاری انجام دهد درست نیست چراکه در همان ابتدا به فرد خریدار هزینه بالایی وارد می‌شود. این معدن دار خراسان جنوبی از اجرای ماده ۴۳ برنامه ششم که پرداخت یک درصد از فروش معادن برای ضرر رساندن احتمالی به محیط اطراف است، احساس نگرانی کرد و درخواست کرد: حتما جلوی این کار گرفته شود. به گفته وی در تمام کشور برای اجرای قوانین به دنبال ماده و تبصره در راستای کاهش و کمک به معادن هستند ولی در خراسان جنوبی مر قانون به صورت کامل اجرایی می‌شود و به همین دلیل دیگر قدرت رقابت با دیگر استان‌ها را نداریم. وی درخواست کرد: هرچه سریع‌تر مدیرکل صمت خراسان جنوبی معرفی شود چراکه چندین ماه است کارها باقی‌مانده و با سرپرست نمی‌توان بسیاری از امور اجرایی را پیگیری کرد که خود مشکلاتی را ایجاد کرده است.

معدن‌داران، کارآفرینان بدون امتیاز

محمدعلی عجمی از معدن‌داران استان خراسان جنوبی عنوان کرد: معدن‌داران، کارآفرینان استان هستند چرا که منطقه‌ای مانند نهبندان که از نظر آب و هوایی در بخش کشاورزی نیز نمی‌تواند کاری انجام دهند، فقط معدن می‌تواند از مراکز اصلی اشتغال‌زایی باشد. وی ادامه داد: به همین دلیل لازم است که حمایت‌هایی از این صنف انجام شود و باری از دوش سرمایه‌گذار برداشته شود ولی با توجه به هزینه‌های مختلف هر بار مشکلی بر مشکلات افزوده می‌شود که ضربات آن برای خراسان جنوبی چندین برابر سنگین تر است. به گفته وی یکی از مشکلات حقوق دولتی است که اگر قرار نیست متناسب با شرایط منطقه تغییر کند نیاز به تقسیط یا مدت‌دار کردن آن وجود دارد.

مشکل مالیات بر ارزش‌افزوده

عجمی به مالیات بر ارزش‌افزوده هم اشاره کرد و گفت: لازم است که شرایط منطقه دیده شود و این مالیات کمتر و متناسب با هزینه‌های مختلفی که به دلیل دوری از تمام مراکز است دریافت شود، چراکه ما ارزش‌افزوده از خریدار نمی‌گیریم به دلیل اینکه دیگر قدرت رقابت با دیگر استان‌ها را نخواهیم داشت. این معدن‌دار تأکید کرد: ما درخواست حذف این مسائل را نداریم ولی می‌خواهیم متناسب با شرایط دیده شود چراکه هزینه‌هایی که ما پرداخت می‌کنیم معادن نزدیک به مرکز با حمل‌ونقل مناسب پرداخت نمی‌کنند. وی از جمله این هزینه‌ها به نبود حمل‌ونقل هوایی و ریلی، افزایش بالای کرایه‌های حمل‌ونقل جاده‌ای، افزایش ۳ تا ۴ برابری هزینه دستمزد مهندس ماهر برای تجهیزات معدن و نبود مراکز لوازم یدکی در استان، کمبود آب که اگر در شهری مانند اصفهان برای یک تانکر ۳۰۰ هزار تومان می‌دهند در استان ما یک میلیون تومان پرداخت می‎‌کنیم، اشاره کرد. به گفته وی این موارد فقط بخشی از هزینه‌های چندین برابری معدن‌داران استان نسبت به دیگر استان‌ها است و اگر دولت در بخش‌هایی که مربوط به خود آنها است به ما کمک نکنند دیگر قدرت رقابت وجود ندارد و معادن خراسان جنوبی به ویژه نهبندان از چرخه خارج خواهند شد.

از حقوق دولتی تا مالیات بر عملکرد

احمد پروین، نایب‌رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت استان خراسان جنوبی نیز در زمینه این مشکلات به بازار گفت: معادن استان نیاز به نگاه حمایتی دارند، چراکه زیرساختی وجود ندارد و از آن سوی هزینه‌های تولید بالاتر از دیگر استان‌ها است. وی افزود: همچنین مرکز جامع فنی و مهندسی برای تعمیر و نگهداری تجهیزات سنگین معدن نداریم، هزینه کرایه حمل بسیار بالا است. به گفته وی در همین راستا برای حقوق دولتی درخواست شده که حداقل تخفیف ۶۰ درصدی برای معادن خراسان جنوبی دیده شود یا بر اساس استخراج واقعی معادن باشد و اقدام عملی در این دو زمینه انجام نشده است. پروین تأکید کرد: در بخش مالیات بر ارزش افزوده و عملکرد، همچنین سهم کارفرما از بیمه تأمین اجتماعی نیز استان توانایی پرداخت این مقدار را ندارد و درخواست تعدیل داشته‌ایم که تا این لحظه اتفاقی نیفتاده است.

تعدیل نیرو و تعطیلی

نایب رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت استان خراسان جنوبی گفت: معادن استان به ویژه در امسال به دلیل تورم و رکود بازار به شدت در شرایط خطرناکی هستند و امکان دارد برخی معادن به تعدیل نیرو یا حتی تعطیلی روی بیاورند. پروین با بیان اینکه در این مسائل خراسان جنوبی نمی‌تواند کاری انجام دهد و کشوری است، اظهار کرد: وزارت خانه‌ها باید در این زمینه کاری انجام دهند. وی به سفر رئیس‌جمهوری به خراسان جنوبی اشاره کرد و گفت: در این سفر بیشتر از هر حوزه‌ای به حوزه معدن تأکید کردند که این نشانه اهمیت این موضوع است ولی باید گام‌های عملیاتی برداشته شود که استان را متناسب با شرایط آن ببینند. به گفته وی در خراسان جنوبی منابع بانکی محدود است و منابع ارزان بانکی در اختیار بانک‌های استان نیست و افزایش هزینه‌ها و تورم باعث می‌شود که ضریب بیشتری برای خراسان جنوبی بخورد.

درخواست‌هایی برای بهبود وضعیت معادن

نایب رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت استان خراسان جنوبی بیان کرد: نه تنها از موارد گفته شده ترمیم و تعدیل نشده بلکه دیگر هزینه‌ها مانند افزایش بی‌سابقه هزینه‌های اداری نظام مهندسی معدن نیز در امسال تحمیل شد که فشاری مضاعف بر روی معادن خواهد بود. پروین در زمینه ماده ۴۳ و پرداخت یک درصد از فروش برای ضررهای احتمالی گفت: در استان با رایزنی‌هایی که انجام شد و درخواست‌های غیرقانونی برخی از ارگان‌ها فعلا نگرانی در این زمینه نداریم چرا که به صورت منطقی از سوی مسئولان ارشد برخورد شد و اجرایی نخواهد شد. وی با تأکید بر اینکه معدن داران سال سختی را پیش رو خواهند داشت، عنوان کرد: برای کاهش این مشکلات نیاز به اختصاص تسهیلات بسیار ارزان و کم بهره و طولانی به صورت فوری برای سرمایه در گردش و سرمایه ثابت دیده شود تا کمک فوری شود. نایب‌رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت استان خراسان‌جنوبی ادامه داد: همچنین لازم است که کاهش حقوق دولتی و باتوجه به استخراج واقعی دیده شود، همچین کاهش بار مالیات بر ارزش افزوده و عملکرد را داشته باشیم. پروین اضافه کرد: در راستای بهبود وضعیت نیاز است که به نوسازی ماشین‌آلات سنگین کمک شود و امتیازات ویژه مانند معافیت کامل گمرکی به معادن استان برای ورود ماشین‌آلات سنگین دیده شود. به گفته وی در زمینه زیرساخت‌ها نیز نیاز به تسریع در روند وجود دارد ازجمله در حوزه آب و برق معادن که مورد توجه قرار گیرد. وی تأکید کرد: به طور خاص استان، وزارت صمت، اتاق بازرگانی و مجموعه‌های مرتبط از ظرفیت ایجاد ارتباط سیاسی، اقتصادی که اخیراً بین ایران و برخی از کشورهای عربی رخ داده، استفاده کنند که می‌توانند با ایجاد نمایشگاه‌های اختصاصی در آن کشورها بدون تحمیل هزینه به معادن استان یا امکان بازدید سرمایه‌گذاران و خریداران آنها به استان فراهم شود.

و اما...

نکته مهم در این گزارش یادآوری برای مسئولان کشوری است که شاید خراسان جنوبی و شرایط مناطق محروم و مرزی را فراموش کرده‌اند و لازم است که در مصوبه‌ها و قانون‌هایی که تدوین می‌شود این مناطق را که خود مشکلات و هزینه‌های اضافی زیادی را به نسبت دیگر استان‌ها تحمل می‌کنند، به طور ویژه ببینند و همواره در مصوبات خود بندها و تبصره‌هایی برای این استان‌های دور افتاده به ویژه در بخش معادن دیده شود.