در ادامه گروه بین‌الملل مطالعات مس به تازگی اعلام کرده که بازار مس از تعادل عرضه و تقاضا در سال ۲۰۲۳ به یک مازاد عرضه بزرگ در سال آینده تبدیل خواهد شد. براساس پیش‌بینی‌ها تولید این فلز در سال ۲۰۲۴ به میزان ۴۶۷ هزار تن از مصرف فراتر می‌رود که این مساله یک تجدیدنظر رو به بالا از مازاد مورد انتظار ۲۹۷ هزار تنی در زمان آخرین نشست در ماه آوریل است. البته با اینکه انجمن بین‌المللی مس از افزایش ۲۶ درصدی عرضه این فلز گزارش داده اما گفته می‌شود سطح تقاضا برای مس تا سال ۲۰۳۵ دوبرابر خواهد شد. در ایران نیز باید گفت تقاضای صنعت مس رو به فزونی خواهد بود، چراکه از اولویت‌های کلیدی و از پتانسیل‌های بالقوه از نظر سود‌دهی مالی است، ولی شاید این نگاه هنوز در سطح سیاستگذاران کشور به شکل مورد انتظار شکل نگرفته و در نتیجه این صنعت هنوز به اولویت‌ها تبدیل نشده است. در این بین یکی از اقداماتی که حاکمیت می‌تواند انجام دهد بحث شفاف‌سازی است. باید آمار و ارقام این صنعت به خوبی شناسایی شده و در اختیار متولیان این حوزه قرار گیرد، چراکه شاهد هستیم متاسفانه یک شرکت در پایین‌دست سرمایه‌گذاری می‌کند و به یکباره ورشکست می‌شود. به همین خاطر باید مطالعه دقیقی انجام شود و تکنولوژی‌های جدید رصد شوند. این در حالی است که به دلیل مشکلات این حوزه شاهدیم پنجره فرصت‌ها به پنجره تهدید تبدیل شده‌اند.

مواجه شدن بازار مس در سال ۲۰۲۴ با مازاد قابل توجه عرضه

قیمت مس با وجود اخبار مثبت تمام‌نشدنی هفته گذشته به کانال ۷ هزار و ۸۰۰ دلار سقوط کرد و اگرچه معاملات پایانی آخر هفته در قیمتی بالاتر از ۸ هزار دلار انجام شد، اما مس اکنون در کف قیمتی مهمی قرار داد. اگر خریداران موفق به حفظ کف ۸ هزار دلاری مس نشوند احتمال کاهش تا قیمت ۷ هزار و ۲۰۰ دلار و سپس ۷ هزار دلار وجود دارد.

انجمن بین‌المللی مس از افزایش ۲۶ درصدی عرضه این فلز گزارش داد، اگرچه این خبر تاثیر چندانی در عرضه و تقاضای مس ندارد، زیرا گزارش‌های مختلف مانند گزارش اخیر

S&P Global نشان می‌دهد سطح تقاضای فعلی برای مس تا سال ۲۰۳۵ دو برابر خواهد شد، در حالی که تقاضا به این نسبت رشد نمی‌کند. گزارش‌های مختلف از افزایش تقاضا و عرضه تقریبا ثابت مس در ابتدای سال جاری منجر به رشد قیمت این فلز در بازارهای جهانی شد و بسیاری از موسسات از مس ۱۰ تا ۱۱ هزار دلاری در نیمه دوم سال ۲۰۲۳ می‌گفتند، ولی اکنون در ۳ ماهه پایانی سال ۲۰۲۳ قیمت مس در حال از دست دادن کف ۸ هزار دلار است. قیمت مس در سال ۲۰۲۳ بیش از ۱۶ درصد از ارزش خود را از دست داده ‌است. البته شرایط بازار مس به مراتب بهتر از سایر فلزات پایه است، زیرا از سال ۲۰۲۲ به بعد قیمت بسیاری از فلزات پایه بیش از ۵۰ درصد ارزش خود را از دست داده‌اند ولی مس از محدوده قیمتی ۱۰ هزار و۷۰۰ دلار نزولی شد و این روند تا به امروز ادامه داشته است.

نقش چین در تعیین قیمت‌ها

در نخستین روزهای سال ۲۰۲۳ وقتی چینی‌ها وعده رشد اقتصادی ۵ درصدی دادند، چشم‌انداز قیمتی مس روشن شد ولی کاهش واردات چین، قیمت مس را پیش از ورود به کانال ۱۰ هزار دلار نزولی کرد و با وجود کاهش شدید ذخایر مس در بورس فلزات لندن، بازار آتی بندر شانگهای و بورس فلزات آمریکا ولی قیمت این فلز سبز همچنان میلی به صعود ندارد. بحران غول‌های ساخت‌و‌ساز چینی، ورشکستگی اورگراند و کاهش تقاضای مسکن نیز دلایل دیگری بود تا قیمت مس پشت سر هم کاهشی شود. اکنون مس برای بار چندم به حمایت قیمتی ۸ هزار دلار برخورد کرده‌ است. با وجود ریزش قیمت مس در بازارهای جهانی ولی تولیدکنندگان داخلی این حوزه صورت‌های مالی قابل قبولی منتشر کرده‌اند. برای مثال فباهنر در شهریور ماه ۷۲۷ میلیارد تومان درآمد داشت. این عدد نسبت به شهریور ۱۴۰۱ و میانگین ماهانه در سال ۱۴۰۱ به ترتیب ۹۵ درصد و ۱۴ درصد افزایش یافته‌ است.

مازاد عرضه

در ادامه گروه بین‌الملل مطالعات مس پس از نشست این هفته خود در لیسبون اعلام کرد که بازار مس از تعادل عرضه و تقاضا در سال ۲۰۲۳ به یک مازاد عرضه بزرگ در سال آینده تبدیل خواهد شد.

پیش‌بینی می‌شود تولید فلز سرخ در سال ۲۰۲۴ به میزان ۴۶۷ هزار تن از مصرف فراتر برود که یک تجدیدنظر رو به بالا از مازاد مورد انتظار ۲۹۷ هزار تنی در زمان آخرین نشست در ماه آوریل است. این گروه هنوز تصور می‌کند که بازار امسال با کسری مواجه خواهد بود، اما پیش‌بینی ۱۱۴ هزار تنی در آوریل به ۲۷ هزار تن کاهش یافته است که در مقایسه با حجم بازار جهانی ۲۶ میلیون تنی یک عدد قابل چشم‌پوشی است. تحلیلگران آماری تاکید می‌کنند این پیش‌بینی مرتبط با زمان حاضر بوده و ممکن است الزاما در ماه‌های پیش‌رو به این شکل نباشد. البته دو ویژگی برجسته تعیین‌کننده سرنوشت بازار فلز سرخ، ضعف تقاضای غرب و قدرت تولید چین است.

تبدیل پنجره فرصت‌ها به پنجره تهدید

یک فعال حوزه مس در کشور درخصوص طرح جامع مس بیان کرد: یک‌سری از مشکلاتی که تولیدکنندگان در صنعت مس مطرح می‌کنند در صنایع دیگر هم وجود دارد. طبق تجربه‌ای که در دیگر صنایع دیده‌ایم برای رفع چالش‌ها یا ارتقای طرح ارائه‌شده به این صنعت، با نقش دادن به یک انجمن و مشارکت افراد خبره و صنعتگران می‌توان بیشتر تاثیرگذار بود تا اینکه با زور، با قاعده و قانون، کاری را اجرا کنند. در کشور ما با توجه به مسائلی که وجود دارد و محدودیت منابع مالی، همه حوزه‌ها می‌خواهند منابع را به سمت خود سوق دهند به همین‌خاطر بحث جریان‌سازی و گفتمان‌سازی بسیار تاثیر دارد.

محمدی افزود: شکی وجود ندارد که صنعت مس از اولویت‌های کلیدی و از پتانسیل‌های بالقوه از نظر سود‌دهی مالی است ولی شاید این نگاه هنوز در سطح جامعه و در سیاستگذاران و در حکمرانی کشور به آن شکل وجود نداشته باشد که این صنعت می‌تواند اولویت یک باشد.

محمدی پیشنهاد داد: یکی از کارهایی که حاکمیت‌ها و انجمن‌ها انجام می‌دهند شفاف‌سازی است. باید آمار و ارقام این صنعت خوب شناسایی شود و در اختیار متولیان این حوزه قرار بگیرد. یک شرکت گنگ و گیج در پایین‌دست سرمایه‌گذاری می‌کند و به یکباره ورشکست می‌شود یا ممکن است یک شرکت دیگر در دام یک فناوری جدید بیفتد و سرمایه‌گذاری کند و بعد متوجه شود آن چیزی که باید می‌شد، نبوده است. به همین خاطر باید مطالعه دقیقی انجام شود و تکنولوژی‌های جدید رصد شوند. وی تاکید کرد: پنجره فرصت‌ها برای استفاده است. اگر استفاده نشود به پنجره تهدید تبدیل می‌شود.

مشکلات گسترده فعالان حوزه مس کشور

در ادامه یک فعال دیگر حوزه مس در کشور عنوان کرد: ما تولید‌کننده مفتول ۸ میلیمتری و وابسته به رقابت کاتد در بورس هستیم. کاتد در دو رینگ عرضه می‌شود؛ یکی رینگ صادراتی با قیمت‌گذاری بسیار بد و دومی رینگ داخلی که تولیدکنندگان را به جان هم می‌اندازد و با رقابت گاه به قیمت‌هایی بالاتر از جهانی هم رسیده می‌شود. معمولا در این رینگ قیمت دلار را برای ما بین ۴۳ تا ۴۸ و کمی پایین‌تر در نظر دارند. این کاتد بعد از چند روز بارگیری می‌شود و به کارخانه می‌آید.

مغانلو ادامه داد: ما مشکل قطع برق داریم و همچنین از دولت درخواست گازوئیل می‌کنیم که سهمیه مناسبی هم به ما تعلق نمی‌دهند. در ادامه و پس از فرآیند تولید بعد از بارگیری، گمرک برای صادرات محصول قیمت بالاتر از قیمت جهانی قیمت‌گذاری می‌کند. در نهایت هم با این کالا با دو سه درصد زیر قیمت جهانی فروش می‌رود. سوال این است دولت نفت خود را اینطور می‌فروشد؟ چرا از ما توقع دارد دلارمان را بالاتر از قیمت جهانی برگردانیم؟ دولت قانونی می‌گذارد و می‌گوید باید پولتان را ۸۰ روزه در نیما عرضه کنید و دلاری که در بورس به ما ۴۳ تا ۴۷ تومان داده‌اند را ۴۰ تومان می‌خواهند!

وی افزود: نکته دیگر در مورد ارزش‌افزوده این است که من ارزش‌افزوده را نقدا می‌دهم و سریع‌ترین زمانی که ارزش‌افزوده‌ام را می‌گیرم ۹ ماه بعد است و با توجه به تورم ارزش پول من با ۴۰ درصد کاهش مواجه است.

معضلات صنایع پایین‌دستی

یک فعال دیگر حوزه مس مطرح کرد: در کشور ترکیه دو سه تولیدکننده شیرآلات داریم که شیرآلات گاز تولید می‌کنند. تولید‌کنندگان ایرانی مجموعا حدود ۳۰ تا ۴۰ هزار عدد شیر در روز ظرفیت تولید دارند، ولی در ترکیه شرکتی است که روزانه ۵۰۰ هزار عدد ظرفیت تولید دارد. حدود ۷ سال قبل شرکت ایتالیایی شیر به ظرفیت ۶۰۰ تا ۶۵۰ هزار تا در روز تولید می‌کرد و بخشی از بازار ایران و ترکیه را داشت، اما امروز ترک‌ها سرمایه‌گذاری کرده‌اند و این ۵۰۰ هزار عدد در روز تنها توسط یک شرکت در ترکیه تولید می‌شود.

نساجی تشریح کرد: متریال این شیرآلات از کجا تامین می‌شود؟ برنج می‌خواهد؟ مواد اولیه مس آن از کجا تامین می‌شود؟ با اینکه در کشور توان رقابت را داریم و شیر‌ساز ما می‌تواند بهای تمام‌شده‌اش را به لحاظ متریالی پایین بیاورد، ولی به لحاظ حجم تولید نمی‌تواند. باید یادآور شوم که صنایع پایین‌دستی ما در حلقه‌های بعدی هم مشکل دارد و باید برای این بخش هم چاره‌ای اندیشیده شود.