آموزش، پاشنه‌آشیل توسعه گوهرسنگها
طرح توسعه گوهرسنگها که با حمایت سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران ( ایمیدرو) در حال اجرا است می‌تواند سهم ایران در بازارهای صادراتی را افزایش دهد اما فراموش نکنیم این توسعه نیازمند سرمایه‌گذاری و افزایش آموزش است. به گزارش«روزگارمعدن»، توسعه صنعت سنگ به ویژه درحوزه گوهرسنگها می‌تواند درتوسعه بخش معدن و همچنین اشتغالزایی و بهره‌برداری از این ظرفیت مثمر ثمر باشد. اما توسعه صنعت سنگ نیازمند توسعه در بخش‌های مختلفی است که باید به همت بخش خصوصی و دولت محقق شود. یکی از پاشنه آشیل‌های توسعه در این بخش آموزش است که حالا انجمن سنگ در تلاش است تا این ضعف را به نقطه قوت تبدیل کند. به گفته بهرام شکوری رئیس انجمن سنگ ایران، باتوجه به ظرفیت معادن قابل دسترس در کشور، قابلیت صادرات و ارزآوری سالانه پنج میلیارد دلاری در صنعت سنگ تزئینی کشور وجود دارد. بهرام شکوری افزود: بیش از ۶ هزار واحد معدنی و فراوری سنگ تزئینی در کشور وجود دارد که زمینه اشتغال به کار حدود ۶۰۰هزار نفر را به وجود آورده است. وی اظهارکرد: سالیانه به طور متوسط ۱۰ تا ۱۱ میلیون تن سنگ تزئینی در کشور استخراج می‌شود و میزان تولید هیچ‌گاه از ۱۵ میلیون تن فراتر نرفته است. شکوری عمده سهم فروش محصولات این صنعت در داخل کشور است و سالیانه به طور متوسط ۳۰۰ تا ۳۵۰میلیون دلار ارزآوری از محل صادرات داشته است، در حالی که ترکیه با دارا بودن ذخایر سنگ تزئینی همانند ایران و با تنوع سنگ کمتر، سالیانه بیش از ۳.۲ میلیارد دلار از محل صادرات این محصولات ارزآوری دارد. وی بیان کرد: اکنون استاندارد جهانی استخراج از ذخایر ۲ درصد، اما در کشورمان نیم درصد است و چنانچه به این نُرم جهانی نزدیک شویم، دستیابی به صادرات پنج میلیارد دلاری و اشتغالزایی برای حدود یک میلیون نفر در این حوزه دور از دسترس نیست. رئیس انجمن سنگ ایران تصریح کرد: حضور در بازارهای صادراتی ایجاب می‌کند که در حوزه‌های معدن، بازاریابی و فرآوری به ارتقای توانمندی‌های خود بپردازیم و باید بدانیم در کنار نیاز به نوآوری‌ها و تجهیزات، نیازمند توسعه آموزش نیروی انسانی هستیم اما در کنار موضوع آموزش که علاوه بر بهره‌وری می‌تواند حوادث موجود در این حوزه را هم کاهش دهد، برنامه طرح توسعه با ایجاد اطلس سنگ ایران می‌تواند تا حدودی توسعه را افزایش دهد. در حوزه گوهرسنگها این اتفاق در حال اجرایی شدن است. طرح توسعه صنعت گوهرسنگ کشور(تحت پوشش ایمیدرو) برنامه‌های عملیاتی امسال را در چند حوزه اعلام کرده است که بر اساس آن تکمیل مطالعات اکتشافی و اجرای پروژه و طرح‌های پژوهشی را شامل می‌شود.
مطالعات اکتشافی
در بخش مطالعات اکتشافی؛ تکمیل مطالعات اکتشافی گوهرسنگها در فاز شناسایی و پی‌جویی در پنج استان آذربایجان‌غربی، کرمان، قم، مرکزی و قزوین مورد توجه است. همچنین تکمیل مطالعات اکتشافی گوهرسنگها در فاز غربالگری در شش استان آذربایجان‌شرقی، خراسان‌رضوی، اصفهان، همدان، سیستان و بلوچستان و خراسان‌جنوبی و تکمیل مطالعات سراسری یاقوت کشور نیز در شمار برنامه‌ها قرار دارد.
مطالعات پژوهشی
در بخش مطالعات پژوهشی؛ اجرای پروژه پژوهشی «مطالعات بررسی ظرفیت‌های اقتصادی و خصوصیات گوهرشناسی در مناطق انتخابی در جنوب استان کرمان و شمال هرمزگان (منطقه اورزویه، بافت و دشتاب) و تهیه راهنمای اکتشاف و استخراج رگه‌های گارنت‌دار» عملیاتی خواهد شد. اجرای طرح پژوهشی کشت صدف‌های مرواریدساز و پیگیری اولویت‌‌های ارائه شده طرح‌های پژوهشی حوزه گوهرسنگها با همکاری دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی طی امسال هدفگذاری شده است. در راستای سیاست‌های توسعه‌ای ایمیدرو در بخش آموزش؛ حمایت از پایان‌نامه‌های تحصیلات تکمیلی و انتشار کتب مرتبط در حوزه گوهرسنگ؛ برنامه‌ریزی شده است. البته به موازات این موضوع باید بحث بازاریابی و توسعه صادرات نیز در دستور‌کار قرار بگیرد. متاسفانه امروز سهم ایران از بازار حدود ۶۰۰ میلیارد دلاری گوهرسنگ در جهان، سهمی کمتر از نیم درصد دارد عمده بازیگران این بازار چین و هند هستند. نکته جالب آن است که این کشورها محصولات خود را به ایران هم صادر می‌کنند. در نتیجه این اتفاق صادرات برای ایران چندان کار آسانی نخواهد بود. ایران دارای ۴۰ نوع گوهرسنگ که ۱۰ کانی شامل ایرانیت، بیرونیت، انارکیت؛ آوینیت، خادمیت، تالمسیت و... به نام ایران ثبت شده، با این حال تاکنون از این ظرفیت‌ها به درستی استفاده نشده است. بهره‌برداری از این فرصت می‌تواند بازارهای صادراتی گوهرسنگها را افزایش دهد. این در حالی است که آمارها نشان می‌دهد صنعت گوهر سنگ در دنیا ۱۲۰۰میلیارد دلار گردش مالی دارد که کشور سوئیس با صادرات حدود ۹۸میلیارد دلار رتبه نخست را از بازار تجارت جهانی این صنعت دارد و پس از آن هنگ‌کنگ و امریکا قرار دارند. گردش مالی این صنعت در هندوستان نیز ۷۵ میلیارد دلار برآورد شده که ۴۳ میلیارد دلار آن مربوط به صادرات است. حال می‌توان امید داشت این حوزه به همت سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران ( ایمیدرو) سرعت بیشتری در توسعه به خود بگیرد. در همین زمینه رئیس هیات عامل ایمیدرو در ماه‌های پایانی سال قبل بیان کرد: ایمیدرو مشارکت با بخش خصوصی و بسترسازی برای پیشبرد اهداف سند توسعه این صنعت را در شمار برنامه‌ها قرار داده است. مجری طرح سند گوهرسنگ با اشاره به اهداف تعیین شده در سند توسعه این صنعت، گفت: با حمایت و راهبری ایمیدرو، به دنبال افزایش سهم ایران در تجارت جهانی گوهرسنگ هستیم. ابومحمد هاشمی افزود: در این زمینه هدف افزایش سهم ایران در بازار جهانی (یک درصد تا پایان سال ۱۴۰۵ و ۲ درصد تا پایان سال ۱۴۱۰) هدفگذاری شده است. وی توسعه مراکز آموزشی تخصصی گوهرسنگ به ویژه در مناطق دارای ظرفیت را از برنامه‌های طرح توسعه صنعت گوهرسنگ کشور خواند.
در میان اخبار
اشتغالزایی با اجرای طرح توسعه گوهرسنگ
شاید عمده فعالیت‌ها در معادن این حوزه به صورت سنتی باشد که چندان بر افزایش ارزش‌افزوده موثر نیست. اما با توسعه آموزش و استفاده از تکنولوژی‌های جدید می‌توان شاهد ایجاد ارزش‌افزوده بیشتری بود. اما باید از نگاه سنتی گذر و به سمت به روز رسانی فعالیت‌های معدنی پیش رفت. البته این موضوع باید در تمامی حوزه‌های بخش معدن اجرایی شود. گذر از نگاه سنتی یکی از ضرورت‌های اصلی برای توسعه بخش معدن است. برای اجرایی شدن این نگاه در حوزه گوهرسنگها، بی‌تردید باید دوره‌های آموزشی بیشتر شده و همکاری‌ها با سازمان نظام مهندسی معدن و فنی حرفه‌ای بیش از گذشته شود. برای دستیابی به تکنولوژی‌های روز برای افزایش بهره‌وری نیز همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان می‌تواند اثر‌گذار باشد. این اتفاق در نهایت پس از توسعه فعالیت معادن منجر‌به اشتغالزایی بیشتر در بخش معدن می‌شود. درواقع می‌توان سهم بخش معدن در اشتغالزایی را افزایش داد و به دنبال آن شاهد ارزآوری بیشتر برای کشور بود. اما به هر حال باید برای توسعه این صنعت از تصمیمات خلق الساعه پرهیز کرد و اجازه داد تا صنعت جانی دوباره به خود گرفته و حضور در بازارهای جهانی را افزایش دهد. بخش خصوصی با حمایت‌های دولت می‌تواند توسعه هرچه بیشتر را ممکن کند مگر آنکه با تصمیمات ناگهانی غافل‌گیر شود.
