در نگاه کلان‌تر نیز این امر اثرات نامطلوب بر تنظیم بازار داخلی محصولات فولادی داشته است، چرا که با کاهش تولید شاهد افزایش قیمت‌های فولاد در بازار بوده‌ایم، به‌گونه‌ای که حتی بر روند قیمت مسکن، خودرو و لوازم خانگی نیز تاثیرگذار بوده است. موضوعی که کشف قیمت این محصول در بورس کالا را نیز برهم زده است. از سوی دیگر این امر سبب اخلال در روند صادرات و ارزآوری نیز می‌شود. اما بیان این نکته ضروری است که محدودیت‌های ناشی از قطع شدن برق و گاز برای واحدهای فولادسازی، با پیامدهای منفی همراه است که یکی از این پیامدها کاهش میزان تولید و محقق نشدن اهداف این شرکت‌هاست، در حالی‌ که فولادسازان کشور که به تعطیلی اجباری و محدودیت‌های مصرف برق و گاز مکلف می‌شوند، از هیچ حمایتی برای جبران هزینه‌های مالی، بیمه‌ای و کارگری برخوردار نمی‌شوند. در همین راستا با برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی به گفتگو نشستیم و نظرشان را در مورد موضوع یاد شده جویا شدیم.

لزوم احداث نیروگاه برای جبران کسری برق

سیدجواد حسینی کیا در گفت‌وگو با روزگار معدن درباره ضرورت توجه به موضوع تامین برق واحدهای تولیدی و صنعتی در آستانه فصل تابستان، گفت: با توجه به اینکه مقام معظم رهبری امسال را به نام «مهار تورم، رشد تولید» نامگذاری کردند، دولت باید برای رونق و رشد تولید از خود شروع کرده و با اقدامات اساسی و ایجاد زیرساخت‌های مناسب بستر تحقق این مهم را فراهم کند. برای تحقق رشد تولید، وزارت نیرو باید از قطع برق واحدهای تولیدی صرفه نظر کرده و کسری خود را با  احداث نیروگاه جبران کند. وی اضافه کرد: چندی پیش رئیس جمهور در جلسه مشترک مجلس و دولت اعلام کرد که حدود ۷ هزار و ۷۰۰ مگاوات برق تا پیش از تابستان وارد مدار سراسری می‌شود تا بخشی از ناترازی موجود در این زمینه برطرف شود. این نماینده مردم در مجلس یازدهم ادامه داد: در صورتی که اکنون برنامه‌های لازم برای تامین برق موردنیاز واحدهای تولیدی در فصل گرما پیش‌بینی و اجرایی نشود، قطعی برق واحدهای صنعتی موجب نابسامانی بازار سیمان و فولاد خواهد شد. حسینی‌کیا ادامه داد: از طرف دیگر به‌ دلیل مشکلاتی که در تولید و مصرف گاز در زمستان وجود دارد، هر سال برخی از صنایع با قطع گاز هم مواجه می‌شوند و این یعنی در تابستان قطع برق و در زمستان قطع گاز می‌تواند چالش تولید را در صنایع بیشتر کند. از طرفی دولت و مجلس با هدف جبران منابع بودجه‌ای و حرکت به سمت توسعه صنایع پایین ‌دستی، سیاست افزایش قیمت خوراک و سوخت صنایع پتروشیمی‌را نیز اعمال کرد که زیان ناشی از این افزایش قیمت‌ها و همچنین قطعی‌ برق ضربه‌ای جدی به این شرکت‌ها و به تبع آن بر پیکر نیمه‌جان صندوق‌های بازنشستگی وارد خواهد کرد. وی ادامه داد:‌ برخی برآورد‌ها نشان می‌دهد بحران آب هم چالش دیگری است که ممکن است درصورت به‌ نتیجه ‌نرسیدن طرح‌های انتقال آب، فعالیت صنایع را با چالش جدی مواجه کند. لذا می‌توان بیان کرد که سیاست خاموشی در صنایع بزرگ، شاید آسان‌ترین و راحت‌ترین راه برای مدیریت بحران برق و گاز در شرایط اضطرار باشد؛ اما در این حال پرهزینه‌ترین راه نیز هست چراکه این اقدام آسیب‌های سنگینی به اقتصاد کشور زده و قیمت محصولات مهمی‌همچون میلگرد، ورق، آهن، سیمان و… را افزایش می‌دهد و در نتیجه آن افزایش تورم را به دنبال خواهد داشت. عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس گفت: سود حاصل از تولید کالاهای پایه‌ای بسیار است و این سود نصیب عده‌ای محدود می‌شود؛ برای رفع این موضوع یا هزینه انرژی، دستمزد کارگران و مواد اولیه تولیدکنندگان کالاهای پایه‌ای به صورت جهانی محاسبه شود یا نحوه محاسبه قیمت کالاهای پایه‌ای اصلاح شود. حسینی‌کیا درباره قیمت کالاهای پایه‌ای گفت: در حال حاضر علیرغم اینکه مواد اولیه موردنیاز تولید کالاهای پایه‌ای از داخل تامین می‌شود و با نرخ ریال به دست تولیدکنندگان می‌رسد اما محصول نهایی این زنجیره براساس دلار و قیمت‌های جهانی قیمت‌گذاری می‌شود این رویه موجب شده صنایع پایین دست مانند خودروسازان یا تولیدکنندگان لوازم خانگی با مشکلات بسیار روبه‌رو شوند. نماینده مردم سنقر در مجلس شورای اسلامی در تشریح مشکلات مذکور، افزود: در حال حاضر خودروسازان مواد اولیه موردنیاز خود مانند ورق فولاد، پتروشیمی و... را از بورس با نرخ‌های متفاوت خریداری می‌کنند که برای رفع این مشکل باید شرایطی فراهم شود که تولیدکنندگان پایین دست بتوانند نیاز خود به صورت سالانه و با نرخ‌های ثابتی که توسط دولت تعیین می‌شود، تامین کنند. وی اضافه کرد: سود حاصل از تولید کالاهای پایه‌ای بسیار است و این سود نصیب عده‌ای محدود می‌شود؛ برای رفع این موضوع یا هزینه انرژی، دستمزد کارگران و مواد اولیه تولیدکنندگان کالاهای پایه‌ای باید به صورت جهانی محاسبه شود یا نحوه محاسبه قیمت کالاهای پایه‌ای اصلاح شود. این نماینده مردم در مجلس یازدهم با بیان اینکه دولت باید برای ساماندهی این حوزه تصمیم‌گیری کند، تصریح کرد: چرا تولیدکنندگان کالاهای پایه‌ای که محصولات خود را دلاری به فروش می‌رسانند، حقوق مالکانه را با نرخ ریال پرداخت می‌کنند.

قطعی برق سبب گرانی فولاد و سیمان می‌شود

حجت اله فیروزی درباره ضرورت توجه به موضوع تامین برق واحدهای تولیدی و صنعتی در آستانه فصل گرم، گفت: طی چند سال گذشته موضوع رشد و رونق تولید و رفع موانع پیش‌روی آن به عنوان شعار سال انتخاب می‌شود، باید به این نکته توجه کرد که تحقق این مهم تنها با برگزاری جلسه و صحبت ممکن نیست و باید همه تلاش کنند. نماینده مردم فسا در مجلس شورای اسلامی افزود: تولید با سرمایه‌گذاری، ایجاد زیرساخت‌ها و برنامه‌ریزی‌های درست محقق می‌شود این در حالی است که در برخی از نقاط کشور زیرساخت‌های موردنیاز تولید یعنی تامین انرژی اعم از آب، برق و گاز، فراهم نیست. وی با اشاره به مشکل واحدهای تولیدی در تامین برق و گاز موردنیاز، اضافه کرد: از آنجا که دولت به دنبال پاسخگویی به نیاز مردم در مصارف خانگی است، معمولا برق و گاز واحدهای تولیدی را در فصل گرما و سرما قطع می‌کنند که این اقدام مانع تولید است؛ دولت باید به عنوان متولی تامین زیرساخت‌های تولید این نیاز را سریع تامین کند. این نماینده مردم در مجلس یازدهم ادامه داد: دولت باید با برنامه منسجم‌تر در مناطقی که منابع مالی کافی دارد، راسا اقدام به ایجاد زیرساخت‌های برق و گاز کند و در مناطقی که منابع ندارد با مشارکت واحدهای تولیدی و صنعتی نیاز واحدهای تولیدی به انرژی را تامین کند البته برای تحقق این مهم باید برای بخش خصوصی انگیزه‌هایی مانند معافیت مالیاتی، ارائه تخفیف در هزینه برق و... ایجاد کرد. عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس تصریح کرد: دولت برای مدیریت مصرف برق، هر ساله در فصل تابستان برق صنایع را قطع می‌کند که تجربه نشان داده این اقدام در نهایت موجب افزایش قیمت سیمان و فولاد می‌شود بنابراین باید برای آن فکری اساسی شود.

رشد صنعت فولاد به دلیل تامین پایدار برق

در ادامه اقبال شاکری، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی در بیان نکات مثبت عملکرد دولت در حوزه برق به روزگار معدن گفت: اساس اینکه یک برنامه‌ای برای مدیریت مصرف برق به طور دقیق وجود دارد و زمینه کاهش مشکلات مشترکان صنعتی را به وجود می‌آورد، یکی از نکات مثبت برنامه‌های وزارت نیرو در حوزه برق است. ایجاد فشار بر روی دستگاه‌های دولتی برای صرفه‌جویی و کاهش مصرف برق اتفاق بزرگی بود که می‌تواند زمینه کاهش مصرف برق را فراهم آورد.  وی در بیان پژوهش‌های انجام شده با محوریت مدیریت مصرف برق گفت: زمینه صرفه جویی تا ۳۰ درصد بر اساس مطالعات با دست فرمان فعلی دولت وجود دارد. شاکری با اشاره به اینکه تاکنون بازخورد منفی از برنامه مدیریت مصرف صنایع وزارت نیرو نداشته است، گفت: مشاوران بنده در این حوزه فعال هستند و عملکرد دولت در حوزه مدیریت مصرف اختلاف قابل توجهی با سال گذشته دارد. تفاهم با صنایع در کنار ایجاد شرایطی برای جبران ناترازی در فصل گرم ماه‌های بعدی از جمله اقدامات دولت بوده است.  شاکری در پایان در بیان تامین برق ۸۵ روز ابتدایی سال برای فولادی‌ها گفت:  فولاد ایران بر اساس اطلاعات بین‌المللی رشد اول دنیا را در در این بازه زمانی به خود اختصاص داده که نشان دهنده تامین پایدار برق در این مدت است.

بار محدودیت برق روی دوش فولاد نباشد

همچنین محمدتقی نقدعلی نماینده خمینی شهر در مجلس شورای اسلامی با اشاره به ضرورت برنامه ریزی برای افزایش تولید برق و جلوگیری از قطعی برق در صنایع مادر نظیر فولاد و سیمان، بیان کرد: نبود فرهنگ سازی درست در مصرف انرژی اعم از گاز و برق باعث شده که به محض کمبود، با خاموشی و قطعی به خصوص در صنایع مواجه می شویم که این موضوع به صورت مستقیم بر عملکرد صنایع تاثیرگذار است. وی با یادآوری قطعی گاز در زمستان سال گذشته گفت: در زمستان گذشته با افزایش مصرف گاز در کشور، بلافاصله گاز صنایع قطع شد و آن ها را با مشکلاتی مواجه کرد و باعث بروز خساراتی شد. این عضو مجمع نمایندگان اصفهان با بیان اینکه قطع کردن انرژی به صنایع ضربه زده و خسارت بزرگی به کشور وارد می کند، افزود: باید در موضوع مصرف انرژی به سمتی «درست مصرف کردن» حرکت کنیم تا منابع هدر نرود. اکنون با در پیش بودن فصل گرما لازم است تجهیزات خانگی با برچسب مصرف انرژی داشته باشد که هم در مصرف انرژی صرفه جویی شود و هم از خاموشی به خصوص در صنایع جلوگیری شود. نقدعلی بیان اینکه قطعی برق صنایع به ضرر کشور است، گفت:  تا جایی که ضرورت اقتضا نمی کند و به تعبیری کارد به استخوان نرسیده، نباید برق و انرژی صنایع را قطع کرد. البته که بسیاری از صنایع برای تولید برق نیروگاه خورشیدی احداث کردند ولی باز هم مراقب صنایع باشیم که ضربه به آن ها باعث ضربه وارد شدن به یکی از پایه های اقتصاد کشور شده و در نهایت حیات مردم مورد تهدید قرار می گیرد. وی در مورد محدودیت برق صنایع فولادی اظهار داشت: بر اساس پیگیری‌هایی که از وزارت صمت داشتیم، مسئولان وزارتخانه اعلام کردند که هنوز توافقی بین وزارت صمت و نیرو در مورد نحوه اعمال محدودیت برق صنایع صورت نگرفته و همچنان جلسات کارشناسی و مدیریتی در مورد میزان و چگونگی اعمال محدودیت‌ها در حال برگزاری است. بنابراین بخشنامه مذکور کان لم یکن تلقی می‌شود. نقدعلی ادامه داد: امسال مثل سال گذشته وزارت صمت و نیرو در حال توافق هستند که فقط بار محدودیت برق روی دوش فولاد نباشد و باقی صنایع همچون مس، سرب، روی، کاشی، سرامیک، شیشه و… سهمی از محدودیت‌ها را متقبل شوند تا صنعت کشور در مجموع مدیریتی در محدودیت‌ها داشته باشد.  نماینده مردم خمینی شهر در ادامه با بیان اینکه تولید و عرضه برق نسبت به نیاز کشور کم است، گفت: با توجه به مصوبات دولت برای جلوگیری از اعمال محدودیت در برق خانوارها، صنایع باید متحمل این قطعی‌ها شوند که در رأس آنها صنعت فولاد است. این مساله اجحاف در حق صنعت فولاد است زیرا در فصول سرد گاز و در فصول گرم برق قطع می‌شود و این در حالیست که صنعت فولاد فقط ۷ درصد از برق کشور را مصرف می‌کند اما به دلیل اینکه نمی‌توانند محدودیت ها را به سایر صنایع سوق بدهند، سیمان و فولاد بیشتر متحمل این محدودیت‌ها می‌شوند. به دلیل محدودیت‌های انرژی در سال ۱۴۰۱ حدود ۳ میلیارد دلار خسارت مربوط به عدم النفع تولید داشتیم.

سخن پایانی

شاید بتوان صنعت فولاد را مهم‌ترین صنعتی دانست که با قطعی برق و محدودیت مصرف گاز دچار زیان‌های جدی می‌شود. این صنعت پس از صنعت پتروشیمی، دومین صنعتی است که بخش مهمی‌از ارزش بازار کشور را دربرمی‌گیرد. جالب اینجا است که عموما به گونه‌ای رفتار شده است که شرکت‌هایی که صاحب نیروگاه هستند نیز مجاز نیستند با برق تولیدی خود کار کنند و دولت آنها را وادار کرده است که برق تولیدی را وارد شبکه سراسری برق کنند. قطع برق و گاز همچنین به توقف فعالیت واحدهای احیای مستقیم، ذوب، ریخته‌گری، نورد، ذوب القایی و قوس الکتریکی و کنسانتره‌سازی نیز منجر خواهد شد و عملا شرکت‌های فولادسازی در دوره قطعی برق و گاز به‌طور کامل تعطیل خواهند بود.