به این صورت که شرکتهای معدنی که به سراغ معدنکاری هوشمند میروند، میتوانند در بحث بینالمللی وارد همکاریهای جدید شوند. بنابراین نیاز است که معدنکاری سنتی در کشور پوستاندازی کند و به سمت معدنکاری دیجیتال پیش برویم. در این خصوص کارشناسان باور دارند که باید زیرساختهای لازم فراهم شود.
لزوم آموزش نیروی کار
در واقع مانعتراشیهای دولت مهمترین عامل در این عرصه شناخته شده که باعث میشود نهتنها معدنکاری نوین بلکه معدنکاری سنتی هم با مشکل روبهرو شود و شفاف نباشد. در نتیجه انتظار میرود که فعالان معدنی با همکاری دولت به کاهش چالشها در این عرصه کمک کنند و موجب حرکت هرچه سریعتر در این مسیر شوند.
در این خصوص بهرام شکوری رییس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران تصریح کرد: امروز که درگیر واردات ماشینآلات معدنی هستیم در سوی دیگر دنیا ماشینآلات پیشرفته بدون راننده استفاده میشود. او با اشاره به مشکل زیرساختها در کشور گفت: ما در صنایع معدنی متاسفانه در زیرساختهای اینترنت مشکل داریم. بنابراین در بحث هوشمندسازی صنایع معدنی باید بنگاهها و دولتها با هم همراه شوند و بخواهند که موضوع حل شود. رییس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران تصریح کرد: مبحث هوشمندسازی معادن دامنه وسیعی دارد که از برهمکنشی مسائل و نهادهای مختلف، اعم از آموزش و نیروی انسانی، دولت و زیرساختها، ارتباط با جهان و زنجیره تامین جهانی، فناوری و سرمایهگذاری حاصل میشود. شکوری تصریح کرد: در بحث بهرهگیری از فناوری دیجیتال باید چند موضوع مورد توجه قرار گیرد. یکی از این مباحث آموزش است. ما در کنار ورود فناوریهای نو باید درخصوص آموزش نیروی کار به صورت جدی وارد عمل شویم. اگر امروز فناوری را وارد کنیم ولی نیروی ما قادر به بهرهبرداری از دستگاههای جدید نباشد از بخشی از آن استفاده نمیکند، پس در این شرایط بود و نبود فناوری فرقی نمیکند.
او ادامه داد: زیرساخت اینترنت نیز مساله بسیار مهمی در معدنکاری دیجیتال به شمار میآید. اگر بخواهیم در این حوزه وارد شویم باید بستر اینترنت قوی داشته باشیم. موضوع تامین اینترنت پرسرعت البته دو وجه دارد؛ یک بخش به شیوه عمل اپراتورهای این حوزه مثل ایرانسل و همراه اول و بخش دیگربه دولت و مسائل امنیتی مدنظر این نهاد اجرایی برمیگردد. امروز دولت و اپراتورها هر لحظه میتوانند اینترنت را قطع کنند؛ در حالی که تحت هیچ شرایطی نباید این اتفاق بیفتد، چون سیستم به هم میریزد.
هوشمندسازی نیازمند حمایت
هوشمندسازی در بخش معدن باعث میشود که شرکتهای معدنی و صنایع معدنی علاوه بر کاهش هزینههای خود به بهرهوری بیشتری هم دست پیدا کنند. این موضوع در ادامه میتواند همکاری میان شرکتهای معدنی و دانشبنیان را افزایش دهد و ایران را به تغییرات جهانی رخداده در این عرصه نزدیکتر کند.
هوشمندسازی از اتفاقاتی است که امروز شرکتهای بزرگ معدنی به سراغ آن رفتهاند و تلاش میکنند تا با استفاده از این روش میزان بهرهوریشان را افزایش دهند. در واقع امروز هوشمندسازی در بخش معدن یکی از الزاماتی است که اگر به سمت آن حرکت نکنیم بیتردید از دنیا عقب خواهیم ماند. آن طور که برخی فعالان بخش معدن معتقدند اگر امروز به سمت هوشمندسازی معادن حرکت کنیم میتوانیم در ۱۰ سال آینده در جایگاهی قرار بگیریم که امروز شرکتهای معدنی جهان قرار دارند. در واقع با یک تاخیر ۱۰ساله میتوانیم خود را با این جریان همراه کنیم، اما در غیراین صورت فاصله ما با دنیا به سرعت افزایشی میشود.
هوشمندسازی نیازمند بسترهایی است که باید بخشی از آن ازسوی دولت و بخشی دیگر از سوی شرکتهای فعال بخش خصوصی تامین شود. یک مشکل بحث عدم تمایل برخی از شرکتهاست. سبک کنونی کار برخی از شرکتها هنوز هم شبیه حجرهداران قدیمی است، حال آنکه معدنکاری هوشمند تمام فضای معدن و روابط را تغییر میدهد. بنابراین شکل تعامل و رفتار شرکتها باید تغییر کند. در حالی که تغییر مورد بحث سودآور است، اما گاهی مجموعههای معدنی قدیمی تمایلی به فناوری و دانش ندارند.
بسیاری از مدیران، معدنکاری دیجیتال را نمیپذیرند و آن را چالشی در برابر خود میبینند که آنها را سردرگم میکند و با خود میگویند آیا همین مسیر کنونی را ادامه بدهم یا خطر کنم؟ پیشرو باشم یا پیروی کنم؟ در سالهای گذشته تغییرات زیادی در جهان اتفاق افتاده و ساختار شرکتها از جمله در بخش منابع طبیعی و معادن تغییر کرده است. مساله مهم برای بخش پیشرو معدنی، اتوماسیون فرآیندهای داخلی و پایه است. در معدنکاری دیجیتال، هماهنگ کردن همه فرآیندها با یکدیگر مهم است، یعنی چطور با عملیات متمرکز، کل فرآیند استخراج را دیجیتال کنیم. جنبه دیگر در معدنکاری هوشمند، کارایی عملیاتی و ارائه خدمات و محصولات جانبی جدید است؛ چون هر کس طبیعتا میخواهد سرمایهگذاری را با هدف درآمدزایی انجام دهد.
از سوی دیگر باید پذیرفت تحریمها شرایط را در این زمینه کمی سخت کرده است، اما در کنار آن گاهی خودتحریمی هم باعث شده تا معدنکاری ایران نهتنها از معدنکاری هوشمند بلکه از معدنکاری متداول هم عقب بماند!
مهاجرت گسترده نیروهای متخصص بخش معدن و فناوری معدنکاری مشکل دیگر است. با توجه به وقوع مهاجرتهای گسترده نیروی کار متخصص، بسیاری باور دارند که نه در یک دهه آینده، بلکه در همین یکی، دو سال آینده با مشکل جدی روبهرو خواهیم شد. با توجه به اینکه دنیا در حال حرکت به سوی زندگی دیجیتالی است، اما سوال این است که ما در حوزه هوشمندسازی و دیجیتال کردن معادن کشور چه کردهایم؟ چقدر شرایط را برای نیروی انسانی ماهر فراهم کردهایم؟ به این ترتیب ضرورت دارد معدنکاری هوشمند در کشور راهاندازی شود و در راستای تحقق این امر باید با پژوهشکدهها، دانشگاهها و… همکاری شود و بتوان از فرار مغزها جلوگیری کرد.