دولت تایلند به تازگی از کشف معدنی با ذخیره حدود ۱۵ میلیون تن لیتیوم که ماده کلیدی مورد استفاده در باتری خودروهای برقی به شمار می‌رود، در جنوب این کشور خبر داده است؛ مساله‌ای که می‌تواند پای کشورهای غربی را در منطقه شرق آسیا بیش از پیش باز کند.مقامات تایلندی مدعی شده اند که این معدن از نظر آنها سومین معدن بزرگ جهان حاوی مواد کلیدی ساخت باتری برای وسایل نقلیه الکتریکی به شمار می آید و می‌تواند تایلند را پس از بولیوی و آرژانتین در جایگاه سوم ذخایر لیتیوم جهان قرار دهد؛ این دو کشور آمریکای جنوبی به ترتیب دارای ۲۱ میلیون تن و ۲۰ میلیون تن ذخیره لیتیوم هستند.نگاهی به تحولات اقتصادی اخیر در جهان نشان می دهد، لیتیوم در بازار دارایی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. از دیگر سو، حرکت به سمت اقتصادهای پاک موجب رونق صنعت خودروهای برقی شده و نیاز به باتری‌های لیتیومی، تقاضا برای این فلز را با افزایش روبرو کرده است. از دیگر سو، چین و آمریکا، هر یک سهمی در زنجیره تامین این فلز دارند و جست‌وجو برای اکتشاف معادن لیتیوم و استخراج از آن‌ها به شدت در جریان است.
چرا لیتیوم مهم است؟
کشف نفت و کاربردش در صنایع مدرن در طول قرن ۱۸ و ۱۹ باعث هجوم کشورهای استعماری به خاورمیانه و تغییر شکل جهان در قرن ۲۰ شد. این درحالیست که با تغییر صنایع و ورود جهان به عصر دیجیتال، احتیاج دنیا به نفت کمتر شده است؛ صنایع جدید به منابع جدیدتری نیاز داشته باشند.از دیگر سو، اقتصاد جهان در حال ورود به دنیای جدید است و همین امر باعث مطرح شدن نام منابع انرژی جدیدی شده که یکی از این مواد، لیتیوم است. لیتیوم یکی از منابعی است که نامش بسیار شنیده می شود. شهرت این فلز در این روزها به خصوص به علت کاربردش در انواع باطری ها است. احتیاج مبرم وسایل جدید به باطری های کوچک، کم وزن اما پربازده و پرانرژی باعث شده دانشمندان به سمت باطری های لیتیومی روی آورند. به باور کارشناسان، این باطری ها می توانند جهان صنعت را زیر و رو کنند. به استناد آمارها، با افزایش سرعت پذیرش لیتیوم هیبریدی در بسیاری از کشورها، تقاضا برای لیتیوم افزایش یافته است.بر اساس گزارش سازمان زمین شناسی آمریکا، تولید جهانی لیتیوم در سال ۲۰۲۲ با ۲۱ درصد افزایش به ۱۳۰ هزار تن رسید. بر اساس گزارش Benchmark Mineral Intelligence، رشد خودروهای الکتریکی تا سال ۲۰۳۰ تقاضای بیش از ۹۰ درصد لیتیوم را به خود اختصاص خواهد داد. گزارش‌ها حاکی است؛ بیش از ۸۰ درصد لیتیوم خام جهان در استرالیا، شیلی و چین استخراج می شود.بنابر اعلام آژانس بین‌المللی انرژی، چین بیش از نیمی از پردازش و پالایش لیتیوم جهان را کنترل می‌کند و سه چهارم کارخانه‌های باتری لیتیوم- یونی در جهان را در اختیار خود گرفته است. اما لیتیوم فقط در خوردوهای برقی کاربرد ندارد بلکه در تلفن‌ها، رایانه‌ها، سرامیک‌ها، مواد دارویی نیز وجود دارد و برای ذخیره انرژی خورشیدی و باد از اهمیت فراوانی برخوردار است.از دیگر سو، استفاده از باطری های لیتیومی در لپ تاپ های جدید، خودروهای برقی، گوشی های هوشمند و حتی سلاح های جنگی به شدت در حال افزایش است و همین امر باعث شده تقاضای لیتیوم زیاد و زیاد تر شود. به جز باطری های شارژی که مهم ترین عنصر صنایع و کالاهای دیجیتال عصر جدید هستند، سایر تجهیزات و صنایع جدید نیز به لیتیوم روی آورده اند.به طور مثال، آلیاژی از لیتیوم آلمینیوم هم اکنون در صنایع هواپیما سازی بکار گرفته می‌شود که سبک، قابل انعطاف و همزمان محکم و مقاوم است. همچنین، لیتیوم در داروسازی کاربرد زیادی دارد و هر روز، این کاربرد بیشتر و بیشتر می شود. به طور مثال، نمک‌های لیتیوم، مثل کربنات لیتیوم و سیترات لیتیوم، تثبیت کننده‌های حالت هستند که در درمان بیماری‌ های مختلف نقش دارند.
نقش اژدهای سرخ در بازار جهانی لیتیوم
بنابر اعلام پایگاه خبری اس اند پی گلوبال، به نظر می رسد که اشتهای اژدهای سرخ برای فلز لیتیوم سیری ناپذیر باشد چراکه این کشور بر استخراج این مواد معدنی حیاتی از معادن در سراسر جهان تأکید دارد. به نوشته این رسانه خبری، در مواجهه با سیاست های سرمایه گذاری خارجی محدودتر در بازارهای توسعه یافته، شرکت های چینی توجه خود را به معادن معطوف کرده اند. این امر خرید مواد معدنی کلیدی مانند لیتیوم و کبالت در مناطقی مانند آفریقا را شامل می‌شود.اس اند پی گلوبال بر این باور است که چین به ایجاد نفوذ خود بر این مواد معدنی و صنایع متکی به آنها ادامه خواهد داد، زیرا با دولت هایی که مشتاق سرمایه گذاری خارجی در سراسر جهان در حال توسعه هستند، همکاری می کند. به استناد آمارهای خبری، چین سومین تولیدکننده بزرگ لیتیوم در جهان به شمار می آید.تولید جهانی لیتیوم در سال ۲۰۲۱ به ۵۴۰ هزار تن رسید. در همین حال، مجمع جهانی اقتصاد پیش بینی کرده است که تا سال ۲۰۳۰، تقاضای جهانی بیش از ۳ میلیون تن افزایش یابد. بنا بر آمارهای منتشرشده، شرکت‌های معدنی و باتری‌های چینی در دو سال گذشته ۵ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار در معادن لیتیوم سرمایه‌گذاری کرده‌اند و پشت بسیاری از پروژه‌های لیتیوم آفریقا در کشورهایی مانند نامیبیا، زیمبابوه و مالی هستند. در همین راستا، تخمین زده شده که چین می‌تواند تا سال ۲۰۲۵ یک‌سوم ظرفیت استخراج لیتیوم جهان را تامین کند.به استناد گزارش های خبری، چین بر زنجیره تامین مواد معدنی حیاتی جهانی تسلط دارد و ۶۰ درصد از تولید جهانی و ۸۵ درصد از ظرفیت پردازش را به خود اختصاص داده است. بر همین اساس، برای کمک به تامین تقاضا و تنوع بخشیدن به عرضه، سیاستگذاران غربی به طور فزاینده‌ای به آفریقا نگاه می‌کنند که حدود یک‌سوم منابع معدنی جهان را در خود جای داده است.
نقش لیتیوم در معادلات سیاسی در جهان
به باور کارشناسان، بازار لیتیوم می تواند معادلات سیاسی کشورها در سطح جهان را تغییر دهد. در حال حاضر چین به عنوان دومین اقتصاد جهان بیش از هر کشور دیگری در جهت استفاده از منابع لیتیوم در جهان برآمده است واین مساله می تواند اقتصاد آمریکا را به عنوان اولین قدرت اقتصادی دنیا به چالش بکشاند.به استناد گزارش‌های خبری، چین اگرچه خود دارای معادن لیتیوم فراوانی است اما پکن همکاری با دولت های مختلف جهت بهره برداری از معادن لیتیوم آنها را آغاز کرده است. بین شرکت های آلمانی و آمریکایی و شرکت های چینی بر سر معادن لیتیومی مثلث لیتیوم در آمریکای جنوبی رقابت سختی درگرفته است. همچنین چین با کشورهایی مانند افغانستان قرارداد بسته است.بر اساس اخبار رسمی، شهاب الدین دلوار وزیر معادن و پترولیوم افغانستان به تازگی با نمایندگان یک شرکت چینی موسوم به «گوچین» در خصوص سرمایه گذاری در خصوص معادن لیتیوم گفتگو کرده اند. بر اساس توافق پکن و کابل، یک شرکت چینی سرمایه گذاری به ارزش ۱۰ میلیارد دلار برای استخراج ذخایر عظیم لیتیوم و ساخت زیرساخت های مختلف در افغانستان را خواستار شده است.
به باور کارشناسان، چین در سراسر جهان به دنبال ساخت زیرساخت‌های معدنی بوده و توانسته در کشورهای مختلف معدنی حضور داشته باشد، اما شرایط برای آمریکا چندان خوشایند نیست و این کشور نتوانسته آن طور که موردنظرش بوده در کشورهای مختلف پیش برود، تا جایی که گفته می‌شود این موضوع، یک چالش استراتژیک برای آمریکا به شمار می آید.