معادن، تامین‌‌‌‌‌‌کننده مواداولیه موردنیاز بسیاری از صنایع هستند و در امر خودکفایی صنعتی، ایجاد اشتغال مولد و افزایش تولید ناخالص ملی و درآمد سرانه کشور نقش بسزایی دارند، از همین رو رفع موانع و‌چالش هایی که سد‌راه این بخش است باید اولویتی باشد تا شاهد کم‌رونقی و حتی تعطیلی مجموعه‌های فعال در این بخش نباشیم. در همین زمینه حجت زینلی، عضو هیات‌مدیره انجمن مس ایران با طرح موضوعات واردات ماشین‌آلات، تأمین سوخت و حقوق عرفی، به برخی از چالش‌های مهم معدنکاران به خصوص فعالان حوزه مس کشور پرداخته است.

مشکل واردات دریل واگن دستگاه حفاری

زینلی، واردات ماشین‌آلات معدنی را از مشکلات این بخش دانست و عنوان کرد: با توجه به پیگیری‌های متعدد از وزارت صمت در خصوص رفع ممنوعیت‌های واردات ماشین‌آلات، شرایط نسبت به گذشته بهتر است و گشایش‌هایی در این زمینه حادث شده است. درحال‌حاضر بیشترین محدودیت مربوط به واردات دستگاه حفاری دریل واگن بوده و منحصراً ورود دستگاه حفاری دریل واگن با قطر بالاتر از۶ اینچ آزاد است و برای دستگاه‌های پایین‌تر از قطر۶ اینچ اجازه واردات داده نمی‌شود. معادن کوچک‌مقیاس یا متوسط از دریل واگن‌ها با قطر۳ اینچ استفاده می کنند. که واردات آن به بهانه تولید داخلی ممنوع شده است. باید تأکید کنم که ما از تولید داخل حمایت می‌کنیم اما تولید دریل واگن داخلی بسیار محدود و با کیفیتی پایین تر از نمونه‌های خارجی بوده و به نظر می‌رسد باید مسئولان وزارت صمت در این زمینه به‌گونه‌ای تدبیر کنندکه هم به صنایع داخلی لطمه وارد نشود و هم واردات دریل واگن با قطر۳ اینچ آزاد شود.

مصائب تأمین سوخت

این عضو هیات‌مدیره انجمن مس ایران، چالش دیگر این بخش را تأمین سوخت دانست و افزود: موضوع تعیین و تخصیص سهمیه سوخت معادن چندین مرحله دارد. در این راستا بهره بردار و مسئول فنی معادن باید اطلاعات و آمار تولید و ماشین‌آلات معادن را به صورت ماهانه در سامانه‌های مربوطه بارگذاری و درخواست سوخت را ارائه کنند که این درخواست باید توسط اداره کل صمت استان‌ها بررسی و تأیید شود.
در مرحله بعد شرکت پخش فرآوری‌های نفتی وارد ارزیابی شده و در محاسبات انجام شده بسیاری از موارد را لحاظ نمی‌کند. برای نمونه، میزان مصرف سوخت ماشین‌آلات معدنی را بر مبنای کاتالوگ ماشین صفر در نظر می‌گیرند و این درحالی است که ماشین‌آلات فرسوده فعال در معادن که واردات آن هم با محدودیت مواجه هست، سوخت به‌ مراتب بیشتری نسبت به مدل صفر مصرف می‌کنند. مطلب دیگر اینکه به هر میزان سهمیه سوخت که توسط ادارات کل صمت استان‌ها تأیید شود، شرکت پخش فرآورده‌های نفتی عدد کمتری را مورد تأیید قرار می‌دهد. همچنین قطع شدن مکرر سامانه‌ها و تعطیلات، روند انجام امور مربوطه به سوخت را با کندی مواجه کرده است. نتیجه این است که تخصیص سهمیه سوخت ماهانه به معادن بسیار کمتر از میزان واقعی مورد نیاز آنها است. پس از تعیین سهمیه سوخت، معدنکار با کمبود و نبود سوخت در مراکز توزیع و یا کمبود ماشین حمل سوخت مواجه می‌شود. معادن معمولا بین یک هفته تا ۱۰ روز در ماه با مشکل تأمین سوخت و بعضا حتی نبود سوخت مواجه هستند.

فشار بر بدنه صنعت و معدن کشور

وی اشاره کرد: طی چند ماه اخیر حقوق عرفی چندین برابر شده است. در گذشته تعیین حقوق عرفی برای هر ۱ تا ۴ هکتار از مراتع، بسته به درجه آن از نظر سطح پوشش، یک واحد دامی محاسبه می‌کردند و درحال‌حاضر بدون توجه به درجه‌بندی‌های مختلف مراتع، معدنکار باید به ازای هر هکتار، معادل ۴ واحد دامی را پرداخت کند که باعث ۴ تا ۱۶ برابر شدن مبلغ حقوق عرفی برای سینه کارهای معدنی شده است که در واقع بازهم یک فشار مضاعفی به بدنه معدنکاری ایران وارد آمده است. زینلی در ادامه در خصوص سامانه جامع تجارت بیان کرد: سامانه جامع تجارت اگر درست اجرا شود سامانه بسیار مفید برای شفاف‌سازی فرآیند‌های اقتصادی است. اما مشکل این است که مثل هر سامانه‌ای دیگری که در کشور اجرا شده یک سری ایرادات ساختاری و برنامه‌نویسی دارد و مدیران وزارت صمت نیز از موضوع مطلع هستند. در این زمینه متأسفانه دوره آموزشی که در اداره کل صمت استان‌ها برگزار ‌شده کافی نبوده و اطلاع‌رسانی به‌موقع نداشته و در نهایت بسیاری از معادن برای ثبت اطلاعات با مشکل‌ مواجه‌اند و بهره‌بردار به دلیل عدم آموزش کافی در ثبت اطلاعات با مشکلاتی مواجه است و اطلاعات ثبت شده به‌ هیچ‌عنوان قابل‌ویرایش نیست. برای رفع این مشکل باید به تمام واحدهای معدنی اطلاع‌رسانی و دوره‌های آموزشی برگزار شود. لازم است در این فاصله، فرصت اصلاح اطلاعات در سامانه جامع تجارت داده شود. این عضو هیات‌مدیره انجمن مس ایران ضمن اشاره به فعالیت معادن در مناطق محروم کشور، خواستار توجه ویژه مسئولان به حوزه معدن شد و افزود: حمایت از این بخش اقتصاد، می‌تواند ضمن حفظ اشتغال موجود، توسعه همه‌جانبه و اشتغال پایدار جدید را برای کشور به ارمغان آورد.