مسیری برای ارتقای جایگاه معدن

رضا محتشمی‌پور، معاون معادن و فرآوری مواد وزارت صنعت، معدن و تجارت در این مراسم اظهار کرد: معدن در سال‌های گذشته بیشتر در حاشیه سایر بخش‌های دیگر اقتصاد بود اما این بزرگداشت می‌تواند شروع خوبی برای ارتقای جایگاه معدن کشور باشد و امیدوارم سال‌های آینده نقش موثر بخش معدن را پررنگ‌تر کنیم. وی ضمن امیدواری به اینکه این مراسم فرصتی برای بیان موضوعات مهم است، تصریح کرد: در قانون‌گذاری در بخش معدن، ما در حال ورود به یک بحران بودیم اما خوشبختانه با مدیریتی که صورت گرفت در شرایط خوبی هستیم. محتشمی‌پور اضافه کرد: در سالی که گذشت برخی اتفاقات خوب و گاها اتفاقات نامناسب را شاهد بودیم. در سال گذشته تلاش کردیم زیرساخت‌های اطلاعاتی را تکمیل و برخی قوانین را اصلاح کنیم. به گفته معاون وزیر صمت، در یک سالی که گذشت با کمک دوستان معدنی سعی کردیم مقررات را اصلاح و اصلاحات را اطلاع‌رسانی  کردیم تا اشکالات مشخص شود و دوباره فرآیند اصلاح انجام شد و امروز بخشنامه در آستانه ابلاغ است و نسخه جدید مقررات معدنی در روزهای آینده منتشر می‌شود.
محتشمی‌پور با اشاره به اصلاحات انجام شده بیان کرد: در این اصلاحیه سعی کردیم به سمت معدنکاری هوشمند رفته و اصلاحاتی در بحث صلاحیت‌های فنی و مالی انجام گرفته است. نبود این صلاحیت‌ها در گذشته مشکلات زیادی را ایجاد کرد. وی افزود: موضوع دیگر شفافیت اطلاعات است باید فرق بین معدنکار حرفه‌ای با افرادی که فعالیت ندارند مشخص شود. موضوع دیگر وزن دهی به اکتشافات است. شاید بخش دولتی امروز عمده تمرکز خود را بر زیرساخت‌ها گذاشته و این باعث شده چندان به اکتشافات توجه نشود. معاون وزیر صمت تاکید کرد: توسعه اکتشافات در بخش خصوصی بحث دیگر است اما شرکت‌های اکتشافی در کشور محدود هستند و باید کمک کرد تا توسعه پیدا کنند. امیدوارم سال آینده بزرگداشت روز معدن را با موفقیت‌های بیشتری جشن بگیریم.

اصلاحاتی به نفع بخش خصوصی

در ادامه این مراسم مصطفی طاهری، رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی نیز بر اهمیت بخش معدن تاکید کرد. وی اظهار کرد: امروز با دولت و‌ انجمن‌های معدنی به تعاملی بیش از ۹۰ درصد رسیده‌ایم. وی بیان کرد: ما یک دهه نسبتا بدی را در اقتصاد پشت سر گذاشتیم و رشد اقتصادی صفر را شاهد بودیم. درحالی که رشد ۸ درصدی را هدف‌گذاری کرده بودیم. طاهری اضافه کرد: با کار کارشناسی صورت گرفته در برنامه هفتم توسعه نقش معدن بسیار بالا و ۱۱.۸ درصد رشد است در حالی که در سال‌های قبل منفی و در ۱۴۰۱ به رشد ۲درصدی رسیده است. رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اکتشاف بیان کرد: در بحث اکتشافات باید سازمان‌هایی مثل زمین شناسی و ایمیدرو به بخش خصوصی کمک کرد. باید داشته‌ها و منابع مشخص شود. طاهری افرود: موضوع دیگر برای رسیدن به رشد ۱۱.۸ درصدی ماشین‌آلات معدنی است که متاسفانه با عقب ماندگی و فرسودگی مواجه هستیم و در کنار آن شاهد نیازهای جدید هستیم. ما امروز در معدن و‌صنایع معدنی ۱۲۰هزار میلیارد تومان یارانه گازوئیل می‌دهیم چون ماشین‌آلات فرسوده هستند. در این زمینه گزارش خوبی در کمیسیون آماده شده است. رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی گفت: نیروی انسانی از دیگر مشکلات بخش معدن است. ما به دنبال آن هستیم تا در استان‌ها در کنار واحدهای صنعتی و معدنی هنرستان‌های صنعتی تاسیس کنیم. اگر بتوانیم در کشور ۵۰ درصد دبیرستانی‌ها را به این سمت بیاوریم در تامین نیروی انسانی آموزش دیده بسیار جلو می‌رویم. وی تصریح کرد: در مواردی در قانون گره‌هایی وجود دارد مانند مباحث محیط‌زیست، معارضان محلی و... باید با ارائه مجوز حمایت ویژه صورت بگیرد. سعی بر آن ‌بوده در قانون معادن این موضوع اصلاح شود.تلاش کردیم اصلاحات صورت گرفته به نفع بخش خصوصی باشد و ورود بخش‌های غیر‌خصوصی را کمرنگ کنیم. طاهری با تاکید بر سند استراتژی بخش معدن افزود: سند استراتژی معدن نیز از موضوعات مهم است و باید متناسب با این سند اقدامات را انجام داد.

معدن باید جایگزین نفت شود

غلام عباس ترکی، نماینده قوه قضائیه در شورای‌عالی معادن نیز در مراسم نکوداشت روز ملی معدن اظهار کرد: همان‌طور که مقام معظم رهبری فرمودند، معدن باید جایگزین نفت شود. وی ادامه داد: نظام حکمرانی معدن در حوزه‌های مختلف از‌جمله ساختار، قوانین و‌ مقررات و... نیازمند بازنگری است. ترکی تصریح کرد: به نظر می‌رسد تلاش‌های صورت گرفته متناسب با ظرفیت‌های معدنی نیست. دستگاه قضایی حمایت از تولید و فعالان این بخش را وظیفه خود می‌داند. وی بیان کرد: امیدواریم در برنامه هفتم اقدامات خوبی انجام و ضعف‌های موجود در حکمرانی معدن مرتفع شود. ترکی همچنین تاکید کرد: درصدی از معادن تعطیل شده‌اند که بنده از آقای محتشمی‌پور تقاضا دارم کارگروهی برای رسیدگی به این موضوع تشکیل شود.

لزوم توجه به بازارهای جهانی

بهرام شکوری، رئیس انجمن مس در همایش نکوداشت روز ملی معدن گفت: درصورتی که به صادرات بخش معدن و صنایع معدنی بیش از پیش توجه نشود و به بازارهای جهانی فکر نکنیم، بخش معدن به طور قطع دچار مشکل خواهد شد. وی افزود: به منظور افزایش صادرات محصولات بخش معدن و صنایع معدنی، علاوه بر شناسایی بازارهای جدید باید به ارتقای قابلیت صادراتی محصولات و کیفیت آنها بپردازیم. وی بر لزوم توجه به بهره‌وری در تولید تاکید کرد و گفت: باید بتوانیم با کمترین استفاده از عوامل تولید، بیشترین محصول را تولید کنیم؛ در حالی که امروز بهره‌وری در جهان به معنای تولید منهای ضایعات صفر است. شکوری ادامه داد: باطله‌های بسیار ارزشمندی در معادن کشور تولید می‌شود، به طوری که باطله‌های مس تولید شده حاوی نقره، طلا و مس است اما نمی‌توانیم آنها را استحصال کنیم؛ در این زمینه باید به سمتی برویم که باطله‌های ما عاری از مواد ارزشمند باشد. وی تاکید کرد: باید خود را به استانداردهای جهانی مسلح کنیم و در این صورت می‌توانیم مدعی باشیم که محصولات ما قابلیت عرضه در بازارهای جهانی را دارد. رئیس انجمن سنگ تزئینی ایران، همچنین بر لزوم بسترسازی مناسب اینترنت به منظور هوشمندسازی معادن تاکید کرد و یادآور شد: در حالی مرکز آمار ایران و سازمان برنامه و بودجه سهم یک درصدی برای مواد معدنی در تولید ناخالص داخلی در نظر می‌گیرند که باید گفت در همه محصولات ساخته شده در اطراف ما اعم از ساختمان، خودرو و... مواد معدنی به عنوان محصولات نهایی وجود دارد و سهم مواد معدنی در GDP بسیار بیشتر خواهد بود.

بخش معدن نیازمند یک متولی مختص

محمدرضا بهرامن، رئیس خانه معدن ایران در پنل تخصصی شاخص‌های معدنکاری افزود: زمانی که می‌خواهیم از معدن، این ثروت‌الهی استفاده کنیم نباید نگاه سنتی به آن داشته باشیم. وی با بیان اینکه بخش معدن نیازمند استقلال است، تاکید کرد: باید برای بخش معدن یک متولی مختص خودش داشته باشیم. بهرامن ادامه ‌داد: همه فعالان معدنی عضو یک خانواده بزرگ هستند و باید دست در دست هم و در کنار هم مشکلات این بخش را حل کنیم. وی تصریح‌کرد: سرمایه‌گذاری در بخش منابع انسانی بسیار حائزاهمیت است که در سال‌های آینده شاهد رشد آن خواهیم بود. رئیس خانه معدن ایران گفت: برای رسیدن به یک معدنکاری موفق و پیشرفت در آمایش سرزمینی، چگونگی ارزیابی آنها و نحوه استفاده از این سرمایه ملی نیازمند طی این مسیرها با آموزش هستیم. وی اظهار کرد: برای رسیدن به اهداف در سال‌های آینده نمی‌توانیم بدون برنامه پیش برویم.

شرط تحقق رشد ۱۲درصدی در بخش معدن

همچنین علیرضا شهیدی، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت گفت: دستیابی به رشد ۱۲ درصدی پیش‌بینی شده در برنامه هفتم توسعه برای بخش معدن نیازمند آگاهی کامل از داشته‌های معدنی کشور است.
وی افزود: اگر در زمینه معادن راکد و نیمه‌فعال به آسیب‌شناسی بپردازیم، یکی از دلایل رکود آنها عدم انجام اکتشافات درست در کشور است. وی، شناسایی و پی‌جویی را دو وظیفه اصلی سازمان زمین‌شناسی برشمرد و خاطرنشان کرد: در زمینه شناسایی، اکتشافات کامل شده اما کافی نیست و امروز در مرحله پی‌جویی هستیم و در تلاشیم تا بانک اطلاعاتی دقیق از داشته‌های زمین‌های‌مان تهیه کنیم. رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی اظهار کرد: گفته می‌شود ایران بهشت زمین شناسان و بهشت عناصر معدنی جهان است و برای استفاده بهینه از داشته‌های خود باید به آمایش سرزمینی اتکا داشته باشیم و ورود کنیم. وی یادآور شد: گفته می‌شود از سال ۲۰۴۰ به بعد خودروهای الکتریکی جایگزین خودروهای با سوخت فسیلی خواهند شد و فلزات جایگزین نفت می‌شوند. شهیدی ادامه داد: باید برای سال‌های آینده برنامه‌ریزی داشته باشیم و به ویژه در موضوع نادر استراتژیک ورود کنیم. وی تاکید کرد: شناسایی مواد معدنی باید بیش از پیش انجام شود و همچنین با توجه به اینکه مخاطرات زمین‌شناسی می‌تواند تاثیر منفی بر معدنکاری داشته باشد، باید مخاطرات طبیعی هر منطقه شناسایی شود تا معدنکاری موفقی داشته باشیم.

سخن پایانی

برگزاری روز ملی معدن با حضور فعالان و مسئولان را باید به فال نیک گرفت و این‌گونه تعبیر کرد که اهمیت معدن بر متولیان این بخش مشخص شده و می‌توان امیدوار بود که مشکلات و موانع از میان برداشته
می‌شود. بخش معدن از ظرفیت زیادی برخوردار است که بهره‌برداری از آنها می‌تواند بر ارزآوری غیرنفتی اثر‌گذار باشد. اما این درحالی است که باید بستر‌ها برای توسعه بخش معدن فراهم شود.