چندی پیش رضا محتشمی‌پور، معاون امور معادن و فرآوری مواد وزارت صنعت، معدن و تجارت در گفت‌وگویی با اشاره به نقشه برداری پهپادی از معادن و محدوده‌های معدنی در کل کشور بر استفاده از فناوری‌های نوین برای شناسایی تخلفات مربوط به اضافه برداشت و تصمیمات سلیقه‌ای در حوزه معدن، اشاره کرد. برداشت‌هاي غيرمجاز و غيراصولي و اضافه برداشت از معادن ايران از مهم‌ترين دغدغه‌هايي است که فعالان اين حوزه همواره به آن اشاره کردندومسئولان زيادي از تخلفات در اين حوزه پرده برداشتند. معضل برداشت‌های غیرمجاز؛ هم از جنبه‌های امنیتی مهم است و هم زیان مالی فراوانی متوجه دولت می‌کند. اضافه‌برداشت به ۲ نوع اصلی تقسیم می‌شود؛ نوع اول، برداشت بدون مجوز از معادن است. برای مثال، برداشت‌هایی که در معادن متروکه اتفاق می‌افتد و نوع دوم برداشت بیش‌ازحد مجاز در معادن دارای مجوز برداشت است، اما حجم برداشتی که در پروانه قیدشده با مقدار برداشت واقعی متفاوت است. آسیب عمده‌ای که اضافه برداشت ایجاد می‌کند، این است که هیچ قاعده و قانونی بر آن حاکم نیست، اصول ایمنی، ملاحظات زیست‌محیطی و مسائل مربوط به حفظ منابع‌معدنی کشور را زیر پا می‌گذارد و برنامه‌های بلندمدت بهره‌برداری از معدن را به‌چالش می‌اندازد. از دیگر آسیب‌های مهم این فعالیت غیرمجاز آن است که چون جایی ثبت نمی‌شود، حقوق دولتی آن‌ هم محاسبه و پرداخت نمی‌شود. باوجوداینکه برداشت غیرمجاز آسیبی جدی به معدن و معدنکاری است، اما تا امروز به‌صورت جدی موردتوجه قرار نگرفته و آمایش دقیق، نقشه‌برداری جامع و بررسی‌های ذره‌بینی انجام نگرفته است تا میزان واقعی اضافه‌برداشت‌ها مشخص شود. نظارت بر برداشت از ذخایر معدنی و تخلفات مربوط به آن از جمله وظایف ذاتی وزارت صمت است و به چند طریق انجام می‌شود؛ نخستین مرحله، اقدامات نظارتی مسئولان فنی استخراج است. بنابراین، نقش مسئول فنی برای کشف برداشت‌های غیرمجاز بسیار پررنگ و کلیدی است، اما برخی از مسئولان فنی نظارت کافی بر فعالیت معادن ندارند و بازدیدهای دوره‌ای لازم و کافی را انجام نمی‌دهند. علاوه بر این، وابستگی مالی مسئول فنی به معدندار، در برخی موارد موجب می‌شود که تخلفات و اضافه‌برداشت‌ها نادیده گرفته شود؛ مرحله دیگر بازرسی‌های نظارتی است. اهالی و ساکنان محلی هم، هرچند نمی‌توانند از اضافه‌برداشت‌هایی که در معادن فعال اتفاق می‌افتد باخبر شوند، اما می‌توانند حفاری‌های غیرمجاز را اطلاع بدهند و مسئولان و دستگاه‌های نظارتی را باخبر کنند. نقشه‌برداری معدنی هوایی، نظارت‌های بیشتر و دقیق‌تر مسئولان فنی، بررسی‌های جاده‌ای و توجه بیش‌ازپیش پلیس‌راه‌ها و... راهکارهایی هستند که می‌توانند در کوتاه‌مدت سروسامانی به این وضعیت بدهند. نکته‌ای که نباید از آن غفلت کرد، این است که شرط تداوم معضل برداشت غیرمجازی این است که خریدار دارد و به‌ویژه درباره برخی کانی‌های فلزی شاهدیم که کارخانه‌ها فرآوری مشتری ثابت این نوع تولیدات هستند و برای خرید آن پیش‌پرداخت می‌دهند. در همین راستا گفت‌وگویی با یکی از کارشناسان معدن داشتیم که در ادامه می‌خوانید:
قانون در این مورد انعطاف ندارد
عماد هاشمی‌زاده فعال معدن در مورد موضوع یاد شده اظهار کرد:  مجوز برداشت براساس اکتشافات انجام‌گرفته و گزارش پایان اکتشاف و در ادامه طرح بهره‌برداری از معادن صادر می‌شود و بیشتر براساس خوداظهاری متقاضیان معدنکاری است، پس محدودیت‌های موجود در مجوز در قدم اول مربوط به عدم‌آشنایی بیشتر معدنکاران در زمان اخذ پروانه بوده است. از سوی دیگر، چون به‌علت تغییرات قابل‌توجه نرخ ارز، قوانین، سوبسیدها و... حاشیه سود معدنکاری نامشخص و بیشتر با تغییرات قابل‌توجهی روبه‌رو است، بنابراین معدنکاران در زمان‌های افزایش حاشیه سود، تمایل بیشتری به انجام معدنکاری و افزایش برداشت دارند و به‌این‌ترتیب، با معضل اضافه‌برداشت روبه‌رو می‌شویم. پس بیشتر مشکلات مربوط به شرایط اقتصادی کشورمان است و متاسفانه قانون در این‌باره نیز انعطاف چندانی ندارد.وی افزود: برای کنترل معادنی که پروانه بهره‌برداری آنها در سنوات گذشته انجام ‌شده است، انجام اکتشافات مجدد و بروزرسانی دوره‌ای طرح بهره‌برداری آنها، براساس داده‌هایی که در زمان استخراج به‌دست آورده‌اند، یکی از راهکارهای مهم جلوگیری از اضافه‌برداشت در معدن است. همچنین، طرح‌های معدنی باید زیرنظر متخصصان امر موردبازنگری و بررسی قرار گیرد. علاوه بر گزارش‌های اعلامی، باید نمونه‌گیری از معادن زیرنظر سازمان‌های مسئول هم به‌صورت جداگانه انجام گیرد یا بخشی از نمونه‌ها به آزمایشگاه‌های معتمد آنها ارسال شود. برای کنترل کارخانه‌های فرآوری نیز میزان ماده معدنی ورودی و بار خروجی باید تحت‌کنترل قرار گیرد تا مقدار محصول نهایی با دقت بالا قابل‌محاسبه باشد. برخی از معادن، از طریق کنترل باسکول یا رصد ارتباط آنها با سازمان‌های دیگر قابل‌کنترل هستند.این فعال معدنی ادامه داد: در برخی از موارد و به‌ویژه درباره معادن سنگ، نقشه‌برداری از معادن نیز بسیار موثر خواهد بود. بررسی طرح بهره‌برداری و مقایسه آن با استخراج انجام‌شده نیز می‌تواند تا مقدار زیادی در کنترل میزان برداشت‌ها ثمربخش باشد. خوداظهاری معادن و پاسخگو کردن آنها در برابر صحت‌وسقم اظهارات‌شان نیز تاثیر بسزایی در روند کنترل این معضل خواهد داشت. علاوه بر موارد فوق، بازنگری سقف و کف برداشت در مجوز بهره‌برداری، اخذ طرح‌های فنی و اقتصادی فصلی یا سالانه معادن و شناور کردن میزان مجوز برداشت نیز می‌تواند موثر واقع شود و در مواردی مانند افزایش نرخ مواد معدنی به‌صورت بین‌المللی، افزایش تولید برای اقتصاد کشور نیز می‌تواند سودمند باشد. همچنین، باید سقف میزان ۲۵درصد افزایش برداشت در قانون نسبت به تناژ اعلامی تغییر و میزان آن منوط به طرح فنی و اقتصادی ارسالی متقاضی و تایید آن توسط متخصصان امر باشد.
اثر اضافه برداشت بر عموم مردم
هاشمی زاده ادامه داد: اضافه‌برداشت در مواردی که مطابق طرح اصلی بهره‌برداری نباشد، می‌تواند معدنکاری را از حاشیه سود خارج کند و به‌طبع آثار مخرب بیشتری برای خود معدنکاران دارد. در مواردی مثل معادن کرومیت، سنگ مرمر، سرب و روی، منیزیت و سنگ‌آهن اضافه‌برداشت از معادن از محدوده‌های فاقد پروانه بهره‌برداری یا متروکه انجام می‌شود و معمولا افراد محلی دست به این کار می‌زنند و علت آن، محرومیت و تنگی‌معاش است. این افراد توانایی تخریب زیادی ندارند و برداشت آنها سطحی است. نوع دیگر برداشت غیرمجاز اعلام یک ماده معدنی خاص برای دریافت پروانه و استحصال ذخایر ارزشمند و همراه با آن ذخایر ارزشمندتری را استحصال می‌کنند. برای مثال، در کنار بهره‌برداری از ذخیره مس یک معدن، طلا و نقره نیز برداشت می‌کنند یا عیار ماده معدنی کمتر از مقدار واقعی اعلام می‌شود. در برخی از معادن، تعدادی پروانه معدنی توسط اشخاص اخذ می‌شود و بخشی از برداشت در معدن اصلی تحت پروانه سایر معادن اطراف به بازار ارسال می‌شود که البته این رخداد در معادن سنگ بیشتر اتفاق می‌افتد. اما آسیب این اضافه‌‎برداشت‌ها گسترده است و متوجه عموم مردم کشور می‌شود، زیرا در عمل محاسبه و دریافت حقوق دولتی از مواد معدنی استخراج‌شده را غیرممکن خواهد کرد.