کارشناسان صنعت سیم و کابل بیان کردند:
کلاف پیچیده صنعت حیاتی
یک فعال صنعت سیم و کابل با اشاره به وضعیت صنعت سیم و کابل کشور و تولیدکنندگان آن، بیان کرد: متاسفانه باید گفت که وضعیت اکثر واحدی‌های تولیدی در داخل یکسان بوده و صنعت سیم و کابل از شرایط مناسبی برخوردار نیست زیرا صنعتگران در مسیر خود با چالش‌های فراوانی مواجه هستند. در حال حاضر واحدهای تولیدی خود به فکر یافتن راه چاره‌ای برای خروج از این وضعیت هستند و دولت هیچ حمایتی از تولیدکنندگان به عمل نمی‌آورد؛ البته در این شرایط تولیدکنندگان هم هیچ انتظاری از سازمان‌های دولتی نداشته و تنها خواسته آن‌ها عدم سنگ‌اندازی دولت در مسیر تولید است.
یکی از مواردی که مسئولان و دولت بسیار بر آن تاکید دارند، صادرات محصولات است اما زمانی که تولیدکننده مواد اولیه را بر اساس نرخ دلار آزاد خریداری کرده، چطور می‌تواند ارز حاصل از صادرات را به نرخ نیمایی عرضه کند؟ باید اذعان کنم که رفع تعهد ارزی بدین صورت معقولانه نبوده و بر اساس نظرات غیرکارشناسی تعیین شده است؛ گفتنی است که ما در گذشته به طور مستقیم در زمینه صادرات فعالیت داشته و محصولات خود را به کشورهای عراق، افغانستان و امارات متحده عربی صادر می‌کردیم اما چالش رفع تعهد ارزی سبب شد تا به طور غیرمستقیم و از طریق واسطه‌ها، به کشورهای همسایه صادرات داشته باشیم.
متاسفانه اتخاذ این راهبردها از سوی مسئولان نه‌تنها با توسعه تولید صنعت سیم و کابل، بلکه با توسعه تولید تمام صنایع در تضاد بوده و مانع از رشد صنعت کشور شده است. اگر شرایط بر همین روال ادامه یابد، روزی که چراغ تولید کشور خاموش شده و برای رفع نیاز خود وابسته به واردات خواهیم شد، سریع‌تر از آنچه که فکر می‌کنیم فرا خواهد رسید. یکی از پارادوکس‌های دیگری که تولیدکنندگان با آن روبه‌رو هستند، قوانین تعیین شده برای تهیه مواد اولیه از بورس کالا است؛ زمانی که تولیدکنندگان امکان خرید نقدی مواد اولیه از این تالار صنعتی را ندارند، رو به خرید اعتباری می‌آورند اما برای خرید اعتباری «LC» نیز صنعتگران باید در بانک سپرده‌گذاری کرده تا اعتبارنامه دریافت کنند؛ اگر ما این مقدار از سرمایه را در اختیار داشتیم، دیگر نیازی به سپرده‌گذاری و انجام امور اداری طولانی نبود و مواد اولیه را به طور نقدی خریداری می‌کردیم.
کار را باید به کاردان سپرد
وی در همین راستا ادامه داد: باید گفت که این قوانین بی‌پایه و اساس، تولیدکنندگان را حیرت زده کرده است؛ از سوی دیگر رقابت خریداران در بورس کالا برای خرید مواد اولیه سبب شده تا شاهد افزایش سرسام‌آور قیمت‌ها باشیم. با افزایش قیمت مواد اولیه، تولیدکنندگان در زمینه صادرات با مشکلات جدی روبه‌رو می‌شوند زیرا شاهد هستیم که در ترکیه برای صادرکنندگان، ۱۸ درصد مشوق‌های صادراتی در نظر گرفته می‌شود اما به تولیدکنندگان ایرانی وعده معافیت مالیاتی و بازگشت ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده داده می‌شود. در حال حاضر افرادی که از دانش و تجربه کافی برخوردار نیستند، ضمام امور را به دست گرفته و با مانع تراشی برای صنعتگران، مانع از رشد صنعت کشور شده‌اند زیرا به بهانه عدم رفع تعهد ارزی، ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده صادرات به تولیدکنندگان عودت داده نمی‌شود؛ با این اوصاف صنعتگران از هر جهت تحت فشار قرار گرفته و متحمل خسارات مالی زیادی می‌شوند. به همین دلیل باید این موضوع را بپذیریم که حیات تولید به سرآمده است زیرا این مجموعه که از قدیمی‌ترین واحدهای تولیدکننده کابل برقی و مخابراتی در کشور به شمار می‌رود، وضعیت خوبی نداشته و ما به دلیل خاموش کردن اکثر ماشین‌آلات خط تولید، به جای فعالیت با ۳۰۰ نیروی انسانی با ۱۰۰ نفر مشغول به تولید هستیم. همچنین در گذشته امکان خرید مواد اولیه در تناژ بالا را داشتیم اما اکنون با همان میزان سرمایه، توانایی خرید مقدار محدودی را داریم؛ بدون شک بعد از مدتی توان خرید این مقدار را نخواهیم داشت؛ واحدهای تولیدی با محدود شدن فعالیت خود، روزبه‌روز به تعطیلی نزدیک‌تر می‌شوند.
این تولیدکننده کابل‌های برقی و مخابراتی در خصوص شرایط تولیدکنندگان در کشورهای همسایه به ویژه ترکیه، عنوان کرد: وضعیت صنعتگران خارجی اصلا قابل قیاس با صنعتگران ایرانی نیست زیرا با رشد تولید در ترکیه، هم تولیدکنندگان و هم اقتصاد این کشور از شرایط خوبی برخوردار هستند؛ به همین دلیل اقتصاد هر کشوری به تولید آن وابسته بوده و اقتصاددانان این موضوع را کاملا درک میکنند اما همان طور که ذکر شد، افرادی در پست‌های اجرایی قرار دارند که از تخصص کافی در صنعت و اقتصاد بهره‌مند نیستند؛ در این شرایط چطور می‌توان انتظار داشت که تصمیمات اتخاذ شده باعث بهبود شرایط خواهند شد. در گذشته تولیدکنندگان با تمام توان خود مشغول به فعالیت بودند و مواد اولیه را ۳۶ ماهه با سود ۰٫۷۵ تا ۱٫۵ درصد خریداری می‌کردند؛ در آن زمان ایران بزرگ‌ترین تولیدکننده کابل در خاورمیانه بود و کشورهایی مانند ترکیه، امارات متحده عربی و عربستان رقیب ما محسوب نمی‌شدند زیرا نیاز خود را با واردات محصولات از ایران تامین می‌کردند. باید اذعان کنم که اکنون نرخ‌های بهره بانک‌ها به شدت افزایش یافته و حاشیه سود صنعت سیم و کابل بسیار محدود شده است؛ به همین دلیل اگر تولیدکنندگان توانایی پرداخت حقوق کارکنان و سرپا نگه داشتن واحد تولیدی را داشته باشند، کار بزرگی انجام داده‌اند.
گره درهم تنیده مشکلات
این فعال صنعت سیم و کابل در رابطه با سایر موانع تولید، تصریح کرد: متاسفانه قوانین کاری که در کشور تعیین شده معقولانه نیست؛ به عنوان مثال اواخر سال به کافرمایان اعلام میکنند که باید حقوق کارکنان را افزایش دهند اما از اواسط فصل زمستان قیمت‌ها روند صعودی به خود گرفته و این افزایش حقوق مفیدفایده نمی‌شود. نکته جالب اینجاست که میزان حقوق نیروی انسانی فعال در شهرستان‌ها با حقوق نیروی کاری که در تهران فعالیت دارد، برابر است اما هزینه‌های زندگی در شهرستان‌ها با پایتخت یکسان نیست. باید توجه داشت که کارفرمایان به هیچ عنوان حاضر نیستند تا نیروی کار ماهر خود را از دست بدهند و با ارائه مشوق‌هایی به دنبال افزایش رضایت شغلی آن‌ها هستند اما در حال حاضر برخی از افراد مسئولیت‌پذیر نبوده و با تصمیم‌گیری‌های اشتباه، آینده کاری خود را به خطر می‌‌اندازند.
لازم به ذکر است که نیروی‌هایی که در واحدهای تولیدکننده کابل به‌کار گرفته می‌شوند، باید از مهارت بالایی برخوردار باشند و تولیدکنندگان تنها برای انجام امور جزئی نیاز به استفاده از نیروهای معمولی دارند زیرا با به‌کارگیری افراد تازه‌کار در خطوط تولید، ممکن است مواد اولیه به هدررفته و کیفیت محصول کاهش یابد. از مشکلات دیگری که باید به آن اشاره کنم، محدودیت‌های انرژی است که علی‌رغم توقف فرایند تولید و کاهش درآمد، صنعتگران ملزم به پرداخت حقوق کارکنان، مالیات و حق بیمه هستند؛ همچنین اعلام شده بود که محدودیت‌های انرژی تا پایان فصل تابستان اعمال خواهد شد اما همچنان برق مجموعه یک روز در هفته قطع می‌شود. قطعی برق علاوه بر خساراتی که به دستگاه‌ها وارد می‌کند، باعث هدررفت زمان و عقب ماندن واحدهای تولیدی از برنامه زمان‌بندی شده می‌شود؛ باید اضافه کنم که در گذشته چندین بار بدون اطلاع‌رسانی قبلی، برق مجموعه قطع می‌شد و این موضوع خسارات هنگفتی را به ما تحمیل کرد اما اکنون زمان قطعی برق اعلام شده و ما در آن روز برای جلوگیری از هدررفت مواد اولیه هیچ فعالیتی نداریم.
وی با اشاره به ماشین‌آلات مورد استفاده در خطوط تولید، اظهار داشت: عملکرد ماشین‌سازان داخلی در زمینه بومی‌سازی ماشین‌آلات، مانند عملکرد خودروسازان بوده و کیفیت و بهره‌‌وری ماشین‌آلات داخلی به پای ماشین‌آلات خارجی نمی‌رسد زیرا فولادسازان ایرانی توانایی تولید تمام گریدهای فولادی را ندارند؛ در این صورت ماشین‌سازان داخلی به فولادهای خاص دسترسی ندارند تا محصولات باکیفیت تولید کنند؛ کیفیت قطعات وارداتی چینی مانند انواع بلبرینگ‌ها نیز بسیار پایین است. باید گفت که عدم وجود مواد اولیه و ملزومات باکیفیت، باعث شده تا ماشین‌آلات ایرانی بعد از یک سال استفاده کارایی خود را از دست بدهند اما ماشین‌آلات خارجی دوام بیشتری دارند.
در میان اخبار
گفتنی است که ما در گذشته با واردات برخی از قطعات، اقدام به طراحی و ساخت ماشین‌آلات می‌کردیم اما اکنون به دلیل قیمت بالای قطعات خارجی و کیفیت پایین قطعات داخلی، دیگر در این زمینه فعالیت نداریم. باید اضافه کنم که ماشین‌آلات مورد استفاده در خطوط تولید این مجموعه ساخت کشورهای آلمان و فرانسه بوده و ما در زمینه تعمیر و نگهداری دستگاه‌ها با مشکلاتی مواجه هستیم؛ به همین دلیل یا اقدام به کپی‌برداری از قطعات خارجی کرده و یا نمونه‌های مشابه را خریداری می‌کنیم.
این تولیدکننده کابل‌های برقی و مخابراتی در خصوص محصولات غیراستاندارد، گفت: متاسفانه سازمان استاندارد اقدامات گسترده‌ای در بازار مصرف سیم و کابل انجام نداده و آزمایشات خود را تنها روی نمونه محصولاتی که از کارخانه‌ها دریافت کرده انجام می‌دهد؛ در صورتی که برای تعیین کیفیت محصولات و اعطای نشان استاندارد، این سازمان باید محصولات را از سطح بازار جمع‌آوری کرده و آزمایش کند. به یاد دارم که در یک برهه زمانی برخی تولیدکنندگان سیم و کابل‌های غیراستاندارد محصولات بی‌کیفیت خود را با نام تجاری ما به فروش می‌رساندند و این در حالی بود که ما این نوع از محصول را تولید نمی‌کردیم. این نوع واحدهای تولیدی برای کاهش بهای تمام شده محصولات و سودآوری بیشتر، به جای استفاده از کابل‌های «CCC» از کابل‌های «CCA» استفاده میکنند؛ مصرف‌کنندگان هم به سبب ظاهر یکسان محصولات باکیفیت و بی‌کیفیت، نمی‌توانند آن‌ها را از یکدیگر تشخیص دهند.
آفتی که صنعت سیم و کابل را گرفتار کرد
همچنین امین مجیدی با اشاره به وضعیت صنعت سیم و کابل در کشور، بیان کرد: در حال حاضر صنعت سیم و کابل با چالش‌های بسیاری در مسیر خود مواجه بوده و از شرایط مناسب سال‌های گذشته برخوردار نیست. علت آن را می‌توان به افزایش بی‌مهابای قیمت مس نسبت داد زیرا این موضوع شرایطی را ایجاد کرده تا برخی از برند‌های متفرقه، فرصتی برای عرض‌اندام در بازار مصرف پیدا کنند و میزان فروش محصولات خود را افزایش دهند. متاسفانه باید اذعان کنم که تمایل مصرف‌کنندگان هم به دلیل کاهش توان خرید، به سمت مصرف این محصولات سوق پیدا کرده است؛ به همین دلیل در این شرایط تولید محصول باکیفیت، حفظ سهم بازار مصرف و رقابت با رقیبان بسیار دشوار شده است. باید گفت که اکنون صنعتگران با یک پارادوکس مواجه هستند زیرا تولیدکنندگان باتجربه‌ای که مدت طولانی در این عرصه فعالیت داشته‌اند، تمایل به حفظ کیفیت و تولید محصولات مرغوب دارند و در مقابل بازار مصرف و مشتریان مولفه‌های دیگری را در نظر دارند؛ به همین دلیل در این شرایط تولیدکنندگان تحت فشار بوده و هیچ علاقه‌ای به از دست دادن سهم خود از بازار ندارند.
وی در همین راستا ادامه داد: می‌توان نتیجه‌گیری کرد که افزایش چشمگیر قیمت مفتول مسی، به خصوص در دو سال گذشته سبب شده تا افراد بیشتری در صنعت سیم و کابل سرمایه‌گذاری کرده و تعداد تولیدکنندگان محصولات غیراستاندارد، بی‌رویه افزایش یابد. همچنین این افزایش قیمت منجر به این موضوع شده تا برخی از تولیدکنندگان برای کنترل قیمت تمام شده محصول و افزایش میزان فروش خود، از کیفیت محصولات بکاهند. در صورتی که در گذشته به دلیل قیمت مناسب مفتول مسی، تولیدکنندگان غیرمجاز فعالیت زیادی در بازار نداشتند زیرا قیمت محصولات استاندارد و غیراستاندارد تفاوت زیادی با یکدیگر نداشته و تولیدکنندگان با مقایسه میان آن‌ها، محصولات باکیفیت را خریداری می‌کردند اما اکنون شرایط تغییر کرده و این اختلاف قیمت بسیار افزایش یافته است. تولیدکنندگان محصولات غیراستاندارد با استفاده از کابل‌های «CCA»، کاهش سطح مقطع محصول و کاهش قطر رشته‌ها، صرفه‌جویی بسیاری در میزان مواد اولیه به‌کار رفته و هزینه تمام شده محصول میکنند؛ به همین دلیل به راحتی امکان فروش محصولات با قیمت پایین‌تر را دارند. به عنوان مثال شاهد بودیم که یکی از تولیدکنندگان مجاز حداکثر میزان تخفیفی که برای عامل فروش خود در نظر گرفته بود، ۱۸ تا ۱۹ درصد بود اما یکی از تولیدکنندگان غیرمجاز برای همان محصولات تا ۴۰ درصد تخفیف اعمال کرده بود. با توجه به اینکه ۹۰ درصد قیمت سیم و کابل به خصوص در سیم و کابل‌های مسی مربوط به هادی است، پر واضح بوده که به این اندازه کاهش قیمت محصول امکان‌پذیر نیست؛ مگر اینکه مفتول مسی تابیده شده (بانچ) طبق استاندراد تولید نشده باشد زیرا قیمت محصولات استاندارد محدوده مشخصی داشته و تولیدکنندگان با توجه به آن میزان تخفیف را تعیین میکنند. همچنین حاصل ضرب قیمت به‌روز مفتول مسی در میزان وزن استاندارد محصول، مشخص می‌کند که قیمت محصول غیراستاندارد معقولانه نیست.
مدیر بازرگانی شرکت نور افشان الکتریک خراسان در خصوص مشکلات و خطراتی که می‌تواند در پی استفاده از محصولات بی‌کیفیت متوجه مصرف‌کنندگان شود، اظهار داشت: در حال حاضر با توجه به اینکه تعداد طبقات ساختمان‌های جدید نسبت به گذشته در حال افزایش بوده و هر ساله به خصوص در فصول گرم شاهد افزایش دمای هوا و بار شبکه هستیم، استفاده از محصولات غیراستاندارد می‌تواند بسیار خطرناک باشد زیرا با افزایش بار سیم‌کشی ساختمان و نوسانات شبکه اصلی برق، امکان بروز آتش‌سوزی و وارد شدن خسارتی به لوازم الکتریکی منازل وجود دارد.
راحت‌تر از آب خوردن
مجیدی در پاسخ به این سوال که آیا نظارتی از سوی سازمان‌های مربوطه بر فعالیت تولیدکنندگان غیرمجاز در بازار مصرف صورت می‌گیرد، اذعان کرد: به صورت موردی و در ادوار مختلف، اقداماتی در این خصوص انجام می‌گیرد اما اگر ما سازمان تعزیرات حکومتی را به عنوان متولی این امر در نظر بگیریم، باید گفت که همواره این سازمان این پاسخ را اعلام می‌کند که در صورت وجود شاکی خصوصی پیگیر امور خواهد بود زیرا بدون وجود شاکی خصوصی، سازمان تعزیرات حکومتی راسا امکان ورود به موضوع را ندارد. به همین دلیل نظارت دقیقی بر این جریان که به صورت مداوم و سخت‌گیرانه اعمال شود، وجود ندارد و سازمان استاندارد نیز به عنوان نهاد نظارتی که رصد بازار را بر عهده داشته باشد، عمل نمی‌کند و تولیدکنندگان صرفا برای اخذ پروانه استاندارد به این سازمان رجوع میکنند؛ به همین دلیل اگر مجموعه‌ای درخواستی مبنی بر آزمایش محصول داشته باشد، کارشناسان مربوطه به واحد تولیدی مراجعه میکنند؛ در غیر این صورت کارشناسان به واحدهایی که درخواست نداشته‌اند، مراجعه نمی‌کنند و به ندرت در برخی مواقع پیش می‌آید که محصولاتی از بازار برای آزمایش و نمونه‌برداری جمع‌آوری شوند. در این شرایط تولیدکنندگان غیرمجاز به راحتی و بدون اخذ پروانه استاندارد، محصولات خود را در بازار مصرف عرضه کرده و به فروش می‌رسانند.
از عرش به فرش رسیده‌ایم
وی در رابطه با استراتژی‌های شرکت نور افشان الکتریک خراسان برای حفظ مشتریان و توسعه بازار‌های هدف خود، ابراز کرد: در حال حاضر تمرکز ما بر بازار کشورهای همسایه، به خصوص افغانستان است و باید گفت که تولیدکنندگان و تجار ایرانی بازار مصرف عراق را به طور کلی از دست داده‌اند زیرا با سرمایه‌گذاری یک کشور عربی دیگر، کارخانه تولید سیم و کابلی در عراق احداث شده که با تامین مس مورد نیاز خود از کشور شیلی، محصولاتی با قیمت مناسب‌تر در بازار عرضه می‌کند. همچنین دولت عراق نیز برای این مجموعه تعرفه بازرگانی ترجیحی در نظر گرفته است که همین موضوع رقابت را برای سایر تولیدکنندگان خارجی در بازار مصرف این کشور بسیار دشوار ساخته است؛ لازم به ذکر است که شاید امکان صادرات محصولات به صورت محدود به برخی از مناطق شمالی کشور عراق وجود داشته باشد اما در گذشته تجار این کشور در نمایشگاه‌هایی که برگزار می‌شد، مشتاقانه برای مذاکره با تولیدکنندگان ایرانی و انعقاد قرارداد پیش‌قدم می‌شدند؛ به همین دلیل اکنون بخش عمده محصولات ما به همسایگان شرقی و شمال شرقی کشور صادر می‌شود. در خصوص بازار‌های داخلی نیز با توجه به رکود اقتصادی، تولیدکنندگان باید برای حفظ مشتریان خود تسهیلاتی در زمینه مدت تسویه برای عاملان فروش در نظر گرفته و میزان حاشیه سود خود را به حداقل‌ترین میزان ممکن برای حفظ قیمت رقابتی در بازار کاهش دهند؛ علاوه‌براین موارد، انجام اقداماتی در زمینه تبلیغات نیز می‌تواند تا حدودی تاثیر‌گذار باشد.
نویسنده:
